Προσωπικότητες

Δύο βλαχοχώρια στην ηπειρωτική πλευρά των Τζουμέρκων, το Συρράκο και οι Καλαρρύτες, στάθηκαν, σε χρόνους μεγάλης οπισθοδρόμησης, εκκολαπτήρια ανδρών με ξεχωριστή παρουσία στο πολιτικό και πολιτισμικό προσκήνιο της Ρωμιοσύνης.
Είναι τα δύο κεφαλοχώρια, που με την ποιότητα των παιδιών τους συνέβαλαν κατά πολύ και αυτά ώστε ν’ακούγεται δικαιολογημένα ο χαρακτηρισμός: εύανδρος Ήπειρος, η Ήπειρος που βγάζει διαλεχτούς άντρες. Ανάμεσά τους περιορίζομαι κάτω από την πίεση του χρόνου να αναφέρω μόνο τους: Ιωάννη Κωλέττη, τον μεγάλο αυτόν πανέλληνα και πρώτο συνταγματικό πρωθυπουργό της Ελλάδας τον Σπυρίδωνα Λάμπρο, καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, από τους καλύτερους, και πρωθυπουργό της χώρας, ενώ η θυγατέρα του Λίνα Λάμπρου Τσαλδάρη υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα υπουργός στην πολιτική ιστορία του τόπου ∙ τον Κώστα Κρυστάλλη, τον αυθεντικότερο ποιητή, που ύμνησε με τρόπο αξεπέραστο τη ζωή των ανθρώπων του βουνού και της στάνης ∙ τον Σωτήρη Βούλγαρη, που κουβαλώντας την κασέλα με την αργυροχρυσοχοϊκή παράδοση της πατρίδας του, τους Καλαρρύτες, έστησε κι ανέδειξε στην αιώνια πόλη, τη Ρώμη, τον γνωστό παγκοσμίως οίκο τέχνης Bulgari. Στον ίδιο χώρο της καλλιτεχνικής δόξας των Αρμάνων Βλάχων ανήκουν ο Γιώργος Διαμαντής Μπάφας και ο Θανάσης Τσιμούρης,  που από τους ειδικούς τοποθετούνται στο ύψος των μεγάλων καλλιτεχνών της λαϊκής ασημουργίας. Με καταγωγή και αυτοί από τους Καλαρρύτες.

«Δεν τεκμηριώνεται η βλάχικη καταγωγή του Ρήγα αλλά και δε μπορεί να αποκλεισθεί. Ποιά η διαφορά δηλαδή αν ήταν βλαχικής η μη καταγωγής ο πρωτομάρτυρας του Νέου Ελληνισμού; Ούτε η σημασία του έργου του αλλάζει αλλά ούτε κι η θυσία του. Αμφότερα, αντί κοκορομαχιών, απαιτούν το σεβασμό μας»

Οι αναγνώσεις της προσωπικότητας του Ρήγα είναι πολλαπλές και σε διαφορετικά επίπεδα. Ξεκινούν από τον θεωρητικό προβληματισμό για τον ίδιο και το έργο του και φτάνουν στις αναπτυξιακές δυνατότητες του τόπου καταγωγής του.
Το τελευταίο διάστημα υπήρξε μια σειρά στερεότυπων και αντικρουόμενων μεταξύ τους δημοσιευμάτων στην εφημερίδα «Θεσσαλία» σχετικά με το πολυταλαιπωρημένο ψευδοερώτημα της «καταγωγής του Ρήγα».

Το χαρακτηρίζω έτσι διότι παρότι γνωρίζουμε ελάχιστα για τις απόψεις του ίδιου σχετικά με τον τόπο καταγωγής του, είναι το μόνο που ξέρουμε με σιγουριά. Ο ίδιος το έχει απαντήσει με την υπογραφή του: Ρήγας Βελεστινλής Θετταλός. Δηλαδή από το Βελεστίνο της Θεσσαλίας. Ακόμη κι αν η ιστορική έρευνα στο μέλλον τεκμηριώσει την υποτιθέμενη εξωθεσσαλική καταγωγή της οικογένειάς του, αυτό θα έχει για την ταυτότητα του Ρήγα ελάχιστη σημασία καθώς την είχε ο ίδιος προσδιορίσει.

Ο Δημήτριος Δάρβαρης υπήρξε λόγιος με ευρεία πανεπιστημιακή μόρφωση και σημαντικό συγγραφικό έργο, αποτελούμενο κυρίως από μεταφράσεις και άλλα εγχειρίδια εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Γιος του Νικολάου Δάρβαρη, ενός ευκατάστατου εμπόρου εγκατεστημένου στο Σεμλίνο της Ουγγαρίας, γεννήθηκε στην Κλεισούρα της δυτικής Μακεδονίας προς τα μέσα του 18ου αιώνα. Διδάχθηκε τα στοιχειώδη γράμματα στη γενέτειρά του και όταν έγινε δώδεκα ετών μετέβη με τον αδελφό του Ιωάννη στο Σεμλίνο για να σπουδάσει [Γιομπλάκης, 1971: 315].
Παρόλο που η οικογένειά του τον προόριζε ως διαχειριστή της εμπορικής της επιχείρησης, ο νεαρός Δάρβαρης δεν φαινόταν να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των γονιών του καθώς παρουσίαζε μια έμφυτη τάση στα γράμματα.   Έτσι, στάλθηκε στην ελληνοσλαβική σχολή της Σούρμας, στην πόλη του Σιρμίου Ρούμαν, προκειμένου να καλλιεργήσει την έφεσή του στις θεωρητικές σπουδές. Εκεί παρέμεινε τρία χρόνια και διδάχθηκε την ελληνική, σλαβική και βουλγαρική γλώσσα παράλληλα με ιστορία και γεωγραφία [Γιομπλάκης, 1971: 317].