Στο ορεινό βλαχοχώρι Νυμφαίο της Μακεδονίας, σε υψόμετρο 1.350 μέτρων, υπάρχει μεγάλο δημόσιο ρολόι, με εξωτερικές όψεις που έχουν διάμετρο ενός μέτρου στις τέσσερις πλευρές του πύργου της επιβλητικής Νικείου Σχολής και φέρουν το όνομα ΩΜΕΓΑ και ΜΠΟΥΡΛΑ.
Τον περασμένο Ιούλιο επισκέφτηκα το Συρράκο μαζί με δυο κοινωνιολόγους που πριν τριάντα χρόνια είχαν κάνει εκεί μια έρευνα.
Γκίνι βίνιτου οάσπιτς αμέι (καλώς ορίσατε επισκέπτες μου) στα βλαχοχώρια των Γρεβενών, στα ορεινά περάσματα της Πίνδου, όπου δύσκολα μπορείς να περιγράψεις την ομορφιά των βουνών, να θαυμάσεις τα μοναδικά πέτρινα γεφύρια, να ξεκουραστείς κάτω από οξιές, από σφενδάμια, φλαμουριές, μαυρόπευκα, βελανιδιές και ρόμπολα, να δεις ζαρκάδια πέρδικες και γεράκια, αλλά και αρκούδες και λύκους.
Από τον 16ο αιώνα μέχρι τα τέλη 19ου αυτός ο τόσο ολιγάριθμος λατινόφωνος ελληνικός πληθυσμός των Βλάχων εγκατέστησε σταδιακά και τροφοδότησε ένα απέραντο δίκτυο οικονομίας από την Οδησσό μέχρι τη Βιέννη και τη Λειψία, από τον Δούναβη μέχρι τον Νείλο και από την Μόσχα μέχρι την Κωνσταντινούπολη.
Η φωνητική μουσική των βλαχοφώνων μετέχει στο ευρύτερο πλαίσιο της μουσικής παράδοσης της οροσειράς της Πίνδου στη Δυτική Ελλάδα και γενικά στο μουσικό γενικό πλαίσιο της Δυτικής Ελλάδας (Ήπειρος, Δυτική Μακεδονία, Δυτική Θεσσαλία και ορεινή Στερεά Ελλάδα) και Νότιας Αλβανίας (Βόρεια Ήπειρος).
Η παρουσία και εγκατάσταση των Δυτικομακεδόνων και Ηπειρωτών στις βαλκανικές χώρες από τον 15ο έως και τον 19ο αι. αποτελεί σημαντική όψη της ελληνικής Διασποράς.1
