ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΔΙΑΦΟΡΑ
Μᾶς γράφουσιν ἐξ Ἰωαννίνων ὅτι κατὰ τᾶς τελευταίας ταύτας ἡμέρας ἐπῆλθε δριμὺς ὁ χειμὼν μετὰ πολλῶν χιόνων. Ἡ θερμοκρασία ἐν τῇ πόλει κατῆλθε 3 βαθμοὺς ὑπὸ τὸ 0. Ὁμοίως δὲ καὶ εἰς πλέιστα ἄλλα τῆς Ἠπείρου μέρη, συνεχεῖς δὲ βροχαὶ πλημμυρίζουν τᾶς πεδιάδας καὶ τὰ βουνὰ ἐκαλύφθησαν ἀπὸ παχυτάτων στρωμάτων χιόνων.
- Εἰς Σαλαχώραν πρὸς ἐπιθεώρησιν τῶν διαβατηρίων εἶνε διωρισμένος νέος τὶς ἐξ Ἀβδέλας Παῦλος καλούμενος, ρωμουνόφρων, συστημένος εἰς τὴν Ὀθωμ. κυβέρνησιν ὑπό του Μαργαρίτου ὅστις εἰς πάντας τους διὰ τὴν Ἑλλάδα ταξειδεύοντας παρεμβάλλει πολλὰ ἐμπόδια καὶ ἐνίοτε τοὺς ἀναγκάζει νὰ χάσωσι τὸ ἀτμόπλοιον. Ἀφοῦ λάβη πρὸς ἐπιθεώρησιν τὸ διαβατήριον δὲν ἐννοεῖ νὰ τὸ ἐπιστρέψη ἐὰν δὲν φιλοδωρηθῆ. Μάτην οἱ ταξειδιῶται ζητούσι παρ' αὐτοῦ τὸ διαβατήριον. Ὁ Παῦλος ἀποκρίνεται ἀγερώχως «τὸ διαβατήριον θὰ τὸ λάβης ὅταν ἐγὼ θελήσω».
- «Μὰ κύριε Παῦλε, τὸ ἀτμόπλοιον ἀναχωρεῖ».
- «Δὲν πειράζει φεύγεις μὲ τὸ ἄλλο». Ἡ σκηνὴ αὐτὴ λαμβάνει συχνὰ χώραν ἐν Σαλαχώρᾳ, ἐν τῷ ἀπομακρυσμένῳ ἐκείνω τόπω οἱ δὲ ταξειδιῶται ἁπαλλάσονται τῶν βασάνων μόνον ἐὰν προνοήσωσι νὰ θέσωσιν ὑπὸ τὴν χείρα τοῦ Παύλου ὀλίγα ἀργυρὰ νομίσματα. Τὸν ἄθλιον τοῦτον ὑπάλληλον καταγγέλομεν εἰς τὴν ὀθώμ. κυβέρνησιν ἤτις δὲν ἀμφιβάλλομεν ὅτι θὰ ἀπομακρύνη αὐτὸν τῆς θέσεως ἐκείνης καὶ θὰ ἀπαλλάξη οὕτω τοὺς ταξειδιώτας διηνεκοῦς βασάνου.

Φωνή της Ηπείρου, 4 Δεκεμβρίου 1892, Έτος Α', Αριθμ. 12

Οικονομία, κοινωνία και κοινωνικό φύλο σε μια κοινότητα του Πωγωνίου (Ήπειρος)*
Πριν προχωρήσω στο θέμα μου για τη θέση της γυναίκας θα κάνω μια σύντομη αναφορά στην οικονομία και την κοινωνία των Βλάχων του Κεφαλόβρυσου ή Μετζιτιέ.
Ο ορεινός χώρος της Μερόπης (Νεμέρτσικας) είναι ο τόπος της οικονομικής δραστηριότητας (ημινομαδικής κτηνοτροφίας) των Αρβανιτόβλαχων κατοίκων του Κεφαλόβρυσου (πρ. Μετζιτιέ) Πωγωνίου, το οποίο είναι κτισμένο στους πρόποδες του βουνού. Το Κεφαλόβρυσο είναι κτισμένο σε υψόμετρο 650 μ. Την παλαιά ονομασία του (Μετζιτιέ) την οφείλει, σύμφωνα με την παράδοση, στο σουλτάνο Αβδούλ Μετζίτ, ο οποίος διέθεσε το χώρο για να χτιστεί το χωριό, μεταφέροντας τους κατοίκους από την Παλιόχωρα (της οποίας τα ερείπια βρίσκονται σε υψόμετρο 1.000 μ. περίπου στη Νεμέρτσικα. Αυτό συνέβη μετά την εξόντωση του Αλή Πασά από τους Τούρκους, με τον οποίο οι ντόπιοι Βλάχοι (Αρβανιτόβλαχοι) είχαν πολύ στενές σχέσεις. Το μέτρο αυτό απέβλεπε στον άμεσο έλεγχο τους από τις τουρκικές αρχές, γιατί ήταν πάντα ανήσυχα και επαναστατικά στοιχεία. Το 1991 το Κεφαλόβρυσο είχε 1.122 μόνιμους κατοίκους, ενώ το 1940, ο πληθυσμός του ήταν 1.463 κάτοικοι. Μεγάλο μέρος των κατοίκων μετοίκισε μετά το 1960 στη Γερμανία, ενώ πολλοί άλλοι εγκαταστάθηκαν στα Γιάννενα, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Η ρουμανική προπαγάνδα αποτέλεσε κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας φαινόμενο ιδιότυπο. Ενώ έπρεπε να εκφράζει, όπως συνέβαινε με τα άλλα βαλκανικά κράτη, τους πόθους του ρουμανικού λαού για την απελευθέρωση των δούλων αδελφών που βρίσκονταν στις επαρχίες της Αυστροουγγαρίας, με την επενέργεια παραγόντων, που υπηρετούσαν τους σχεδιασμούς μιας ανεδαφικής μεγαλοϊδεατικής πολιτικής και τις περιστασιακές ανάγκες, στράφηκε προς άλλες κατευθύνσεις, άσχετες κατά βάση με τους πόθους του λαού που εξέφραζε. Έτσι, ο αλυτρωτικός αγώνας των Ρουμάνων της Τρανσυλβανίας και των άλλων γειτονικών περιοχών τοποθετήθηκε σ' ένα πεδίο, όπου ο συμβιβασμός και οι χαμηλοί τόνοι αποτελούσαν χαρακτηριστικά στοιχεία της δραστηριότητας που αναπτυσσόταν· κι όλα αυτά για χάρη μιας πολιτικής που απέβλεπε στη διάσωση «αδελφών», σκορπισμένων σ' όλη την έκταση της Βαλκανικής, σε περιοχές όπου δεν υπήρχε καμιά ελπίδα να επεκταθεί η κυριαρχία του ρουμανικού κράτους. Οι «αδελφοί» ήταν οι Κουτσόβλαχοι. Η ομοιότητα ορισμένων στοιχείων του γλωσσικού ιδιώματος που χρησιμοποιούν με τη ρουμανική γλώσσα, θεωρήθηκε από τους Ρουμάνους ως η κύρια απόδειξη της φυλετικής συγγένειας και πάνω σ' αυτό στηρίχτηκε η οργάνωση της προπαγάνδας τους.

Σκοποί του Μεγαλολιβαδιώτικου γάμου της δεκαετίας του ‘60
Οι σκοποί ενός Μεγαλολιβαδιώτικου γάμου της δεκαετίας του ’60 αποτελεί το περιεχόμενο του νέου μουσικού CD του Λαογραφικού Συλλόγου Μεγαλολιβαδιωτών Πάικου Θεσσαλονίκης αφιερωμένου στα πενηντάχρονα του Συλλόγου.
«…Η δεκαετία του ‘60 είναι αυτή που βρίσκει την πλειοψηφία των Μεγαλολιβαδιωτών στον κάμπο, διάσπαρτους και μόνιμα πλέον εγκατεστημένους στα αστικά κέντρα γύρω από το Πάϊκο, και κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Ο γάμος (νούμτα), είναι το μεγάλο κοινωνικό γεγονός που δίνει την ευκαιρία ανταμώματος συγγενών και φίλων. Γίνεται με όλη τη σειρά που απαιτεί το γεγονός στους Βλάχους από τα Μεγάλα Λιβάδια του Πάϊκου Κιλκίς. Το βλάχικο γαμήλιο γλέντι (νούμτα αρμανεάσκα) γίνεται την παραμονή, χωριστά, στην αυλή του πατρικού σπιτιού του γαμπρού και της νύφης, συμμετέχουν δε σ’ αυτό τόσο οι συγγενείς (νουμτάρι) όσο και όλη η γειτονιά (βιτσίνα). Οι χάλκινες μουσικές μπάντες (όργανι) όπως του μπάρμπα Τάκη απ’ την Κλεισούρα, αλλά και άλλων από την υπόλοιπη Μακεδονία, εμπλουτίζουν και παντρεύουν τα διάφορα μουσικά ακούσματα του μεγάλου γεγονότος.