Η μέρα καλοκαιρινή και ζεστή. Ο ήλιος έκαιγε ανυπόφορα εκείνη την ημέρα του Σεπτέμβρη.
Δεν θα έφευγα όμως από το χωριό χωρίς την καθιερωμένη μου επίσκεψη στην τέτα Ντόχα. Στην τέτα των παιδικών μου χρόνων.
Πλησιάζοντας στην αυλόπορτα του σπιτικού της, σταθήκαμε με την αδελφή μου να πάρουμε μια ανάσα και να σκουπίσουμε με το χαρτομάντηλο τον ιδρώτα του μετώπου μας.
Να μετριάσουμε τον χτύπο της καρδιάς μας.Ναι, κάθε φορά που πλησιάζω σ' αυτήν τη γειτονιά, κάθε φορά που βλέπω την άλλοτε αυλή μας, σύνορο με το σπιτικό της τέτας μας, γίνομαι η μικρή Αρετή.
Μεταφέρομαι σ' εκείνη την μακρινή εποχή.
* Βλέπω την όμορφη μάνα μου, να μπαινοβγαίνει στο σπίτι μας, κάνοντας τις δουλειές της. Την βλέπω να ποτίζει μ' έναν κουβά και τσίγκινο κύπελλο τα κηπευτικά της. Να μαγειρεύει, να κάνει την μπουγάδα της στην σκάφη. Την βλέπω στο σούρουπο να κάθεται στο πεζουλάκι της αυλής μας κάτω από την κληματαριά, να παίρνει μια ανάσα από το γύρω – γύρω για να τα προλάβει όλα. Να μας παίρνει κοντά της και να μας αγκαλιάζει. Το σούρουπο ήταν οι δικές μας ιερές στιγμές.
* Γυροφέρνω ανάμεσα από τις πιέτες των βλάχικων φορεσιών της ντάντα Νούλας και της ντάντα Βασίλως, για να γλυτώσω τις κατσάδες της μάνας μου. Ναι υπήρχαν και αυτές οι στιγμές, γιατί όλο και κάποια σκανδαλιά θα έκανα και εύρισκα καταφύγιο στις ντάντες μου.
* Περιμένω με υπομονή την τέτα Ντόχα, να μας επιτρέψει να πάρουμε τα υπολείμματα των υφασμάτων από τις φορεσιές που έραβε – η καλύτερη μοδίστρα του χωριού μας - για να τα δώσω στη ντάντα Νούλα, να μας τα κόψει σε στενές λωρίδες, για να “υφάνουμε” και εμείς στον παιδικό μας αυτοσχέδιο αργαλειό που τον είχαμε στήσει κάπου στην αυλή, τις δικές μας “κουρελούδες”.
Η τέτα Ντόχα, πάντα με την μεζούρα περασμένη στον λαιμό. Έτσι τη θυμάμαι και αργότερα όταν παντρεύτηκε τον λάλε Μπούκια τον θυμάμαι και αυτόν μ' ένα μαντήλι δεμένο στα μαλλιά αντί για καπέλο και ένα μολύβι περασμένο στο αυτί. Να είναι εύκαιρο και να σημειώνει τα μέτρα των επιφανειών. Τεχνίτης από τους λίγους ο λάλε. Αγαπημένα πρόσωπα, αγαπημένες εικόνες.
- Έλα πάμε εδώ είναι η τέτα. Νάτη, κάθεται έξω στην αυλή και απ' ό,τι φαίνεται σπάει καρύδια.
Ο ήχος του σφυριού, ήταν ρυθμικός. Η τέτα απορροφημένη στο καθάρισμα των καρυδιών, δεν μας πήρε είδηση που μπήκαμε στην αυλή της. Σταθήκαμε κοντά της.
- Τέτα, δέχεσαι επισκέψεις;
Πετάχτηκε επάνω μόλις μας είδε. Άνοιξε διάπλατα την αγκαλιά της.
- Και με έτρωγαν τα χείλη μου σήμερα. Και έλεγα ποιον θα δω; Άχ καμάρια μου, να είστε καλά που ήλθατε.
- Μα ήταν δυνατόν, να έρθουμε στο χωριό και να μην έρθουμε να σε δούμε; Είναι δυνατόν;
- Μα ξέρετε πόσο σας αγαπώ! Στο σπίτι μας, μπαινοβγαίνατε κάθε μέρα. Η μάνα μου, εγώ, ο Μπούκιας, σας θεωρούσαμε μέλη της οικογένειάς μας.
- Το ίδιο και εμείς τέτα. Έτσι σας θεωρούσαμε κα έτσι σε θεωρούμε ακόμη.
- Α! να σας κεράσω κάτι.
- Όχι τέτα, από καφέδες και γλυκά, άλλο τίποτε σήμερα. Κάτσε κάτω. Να σε δούμε ήρθαμε. Να θυμηθούμε τα παλιά. Συνέχισε τη δουλειά σου. Σπάσε εσύ τα καρύδια και εμείς να σου τα καθαρίζουμε.
- Τα χαλασμένα να τα πετάτε. Μόνο τα άσπρα και καθαρά να βάζετε στη γαβάθα. Μη μου βγει το γλυκό χάλια. Τρώτε και κανένα. Περιμένω τις ανιψιές μου. Ήρθαν από την Γερμανία, είναι στην Ηγουμενίτσα για μπάνια και πριν φύγουν, θα έρθουν να τις δω.
- Καλώς να τις δεχθείς τέτα.
Είπαμε πολλά και διάφορα εκείνο το δίωρο που καθίσαμε μαζί της. Καταπληκτική διαύγεια παρά την ηλικία της. Ογδόντα επτά χρονών μας είπε ότι είναι, και όμως, βάζει κάτω με τη ζωντάνια της πολλές έφηβες. Νοικοκυρά από τις λίγες. Και τι δεν έχουν κάνει αυτά τα χρυσά της χέρια!
Από ράψιμο, κέντημα, υφαντική, μαγειρική, λάτρα σπιτιού. Η αυλή της μια πανδαισία χρωμάτων. Όλων των ειδών τα λουλούδια. Μέσα σ' όλα η τέτα Ντόχα. Αεικίνητη και λεβέντισσα.
Σ' αγαπώ τέτα. Σ' ευχαριστώ που μου έλυσες πολλές απορίες απ' εκείνα τα προβληματικά και ταραγμένα χρόνια. Άκουγα τις ιστορίες αλλά και αυτές μισές. Μόλις παίρνατε χαμπάρι ότι κάπου εκεί κοντά ήμασταν και εμείς τα παιδιά και σας ακούγαμε, ψιθυρίζατε συνωμοτικά ή αλλάζατε κουβέντα. Μάλλον είχε έρθει η εποχή να ειπωθούν όλα. Να είσαι πάντα καλά. Να φτάσεις τα χρόνια της ντάντα Βασίλως και να τα ξεπεράσεις.
Σημ.: Στη φωτογραφία γωνιές του ματζάτου της θείας. Όλα τα υφαντά και τα κεντήματα δικές της δημιουργίες.
Ματζάτο = Κλειστό δωμάτιο χωρίς παράθυρο μόνο με τζάκι στο μέσον του σπιτιού, καθαρώς χειμωνιάτικο δωμάτιο. Συνηθιζόταν στα βλάχικα σπίτια.
Τέτα = θεία
Ντάντα = γιαγιά. Η ντάντα Νούλα η εκ τους πατρός γιαγιά μου. Ντάντα Βασίλω η μητέρα της τέτας και ξαδέλφη της δικής μου ντάντας.
Ντόχα = Ντόρα. Το “ρ” στα βλάχικα προφέρεται “χ”.
Λάλε = θείος
Μπούκιας = υποκοριστικό του Χαράλαμπος
