Είναι γνωστό πως εκτός από τους ίδιους τους Βλάχους υπάρχουν αρκετοί που παρουσιάζονται να ενδιαφέρονται για τα “βλάχικα πράγματα”. Το να ενδιαφέρονται κάποιοι για μας ή να παρουσιάζονται πως νοιάζονται δεν είναι απαραίτητα κακό. Όταν όμως, παρουσιάζονται να μιλούν και να ενεργούν για μας δίχως εμάς, τότε σίγουρα υπάρχει κάποιο μάλλον σοβαρό πρόβλημα.
Για αυτό κρίνεται αναγκαίο να εξεταστούν και να γίνουν κατανοητά κάποια από τα γεγονότα και τις αναλογίες τους που διέπουν τα “βλάχικα πράγματα” και που θα έπρεπε να γνωρίζουν οι όποιοι ενδιαφερόμενοι και πολύ περισσότερο εμείς οι Βλάχοι.
Τα νούμερα της παλαιότερης και σύγχρονης δημογραφίας των Βλάχων είναι σίγουρο πως κάνουν κατανοητές αυτές τις αναλογίες. Επίσης, θα πρέπει να επισημανθεί και να τονιστεί ιδιαίτερα το γεγονός πως υπάρχουν διαμορφωμένες και αναγνωρίσιμες Βλάχικες Μητροπόλεις και Βλάχικη Διασπορά. Και μόνο η γνώση αυτού του γεγονότος καθιστά τον πρόσφατο πολιτικό χαρακτηρισμό των Βλάχων από την πρόταση 1333 του Συμβουλίου της Ευρώπης ως μία “Διασκορπισμένη Εθνοτική Μειονότητα” τουλάχιστον αποτυχημένο αν όχι άδικο και μάλλον επικίνδυνο για τους Βλάχους.
Η τεράστια προσφορά των Μετσοβιτών στο ελληνικό έθνος έγινε δυνατή χάρη σε δύο προϋποθέσεις: Τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη του Μετσόβου και την ένθερμη στράτευση των πλουσίων κατοίκων του στην εθνική ιδέα.
Σίγουρα κυρίες και κύριοι , δεν είναι δυνατόν στον περιορισμένο χρόνο μίας εισήγησης να αναπτυχθεί σε βάθος ένα τεράστιο γνωστικό αντικείμενο. Μοναδική φιλοδοξία αυτής της προσπάθειας, είναι μία καταρχήν προσέγγιση με την πλούσια πολιτισμική παράδοση του Βλαχόφωνου Ελληνισμού, με επικέντρωση στα στοιχεία τα οποία διαπραγματεύεται αυτό το Συμπόσιο, δοσμένα πάντα μέσα από την πλευρά της δραστηριότητας που αναπτύσσουν οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι και η Πανελλήνια Ομοσπονδία τους...
Σήμερα οι βλάχοι είναι σκορπισμένοι σε πολλές περιοχές της Αλβανίας. Τους βρίσκουμε στις πόλεις όπως τα Τίρανα, Δυρράχιο, Καβάγια, Ελμπασάνι, Μπεράτι, Αυλώνα, Φίερι, Λιούσνια, Κορυτσά, Πόγραδετς, Πρεμετή, Αργυρόκαστρο, Αγία Σαράντα, και σε πολλά χωριά γύρω απο αυτές της πόλεις.
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι οι βλάχοι σε αυτά τα μέρη ίδρυσαν οικισμούς ιστορικά μόνο στο νότο της Εγνατίας οδόυ. Δεν γνωρίζουμε αν υπήρχανε ποτέ βλάχικοι οικισμοί στο βόρειο μέρος της Αλβανίας, εκτός από ομάδες που ασχολούνταν με εμπόριο.