Η λατινοφωνία των Κουτσόβλαχων της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την ανάδυση εθνικών κρατών κατά τον 19ο αιώνα και την από μέρους τους συνακόλουθη άσκηση μεγαλοϊδεατικών και μειονοτικών προγραμμάτων αποτέλεσε την αιτία αμφισβήτησης της ελληνικότητας αυτής της γλωσσικής ομάδας.¹

Παλιάν εικόνα Βλάχικη που όλοι οι παλιοί θυμούνται παρουσιάζω σήμερα και ζωγραφίζω εδώγια,
Που οι Βλάχοι και οι Βλάχισσες και τα παιδοκομιά τους ανεβοκατηβαίναμε ποδαροπερπατώντας

Ο σύντομος βίος του Κώστα Κρυστάλλη (1868-1894) παρουσιάζει ένα μεγάλο πλούτο. Διωγμένος επαναστάτης, φτωχός εξόριστος, ποιητής, ασθενής.

Η μνήμη λειτουργεί με τους δικούς της νόμους. Η καθημερινότητα επαναλαμβανόμενη διανύει το χρόνο χωρίς να δημιουργεί εντυπώσεις.