Ο ελληνικός μεσοπόλεμος αποτελεί μια περίοδο μετάβασης από τα στενά πλαίσια ενός κρατιδίου στα όρια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, σε ένα κράτος σύγχρονο με αυτοτελή ρόλο στην διαμόρφωση της Ελλάδας.
Χαρακτηρίζεται επίσης από έντονη πολιτική και απόπειρες αντιφατικών μεταρρυθμίσεων ως επακόλουθο της Μικρασιατικής καταστροφής και της εγκατάλειψης της Μεγάλης Ιδέας χωρίς πολεμικά γεγονότα καθώς και από τις προσπάθειες ενσωμάτωσης και αφομοίωσης των κατοίκων των Νέων Χωρών και των προσφύγων. Πολλοί ιστορικοί έχουν ασχοληθεί με την περίοδο αυτή εξετάζοντάς την από διαφορετικές πτυχές. Τα πολύπλευρα γεγονότα της περιόδου αυτής αποτυπώνονται και εξετάζονται στον Τύπο της εποχής, ο οποίος αποτελεί πολύτιμη πηγή γνώσης και έρευνας. Μέσα από τον Τύπο και ειδικότερα τον ηπειρώτικο θα εξετάσουμε την περίοδο του μεσοπολέμου για το Μέτσοβο. Η επιλογή εξέτασης της συγκεκριμένης περιόδου έγινε γιατί δεν έχει καταγραφεί πλήρως παρότι υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία για επιμέρους ζητήματα. Σε ότι αφορά την δομή και το περιεχόμενο της εργασίας, αυτή χωρίζεται σε δυο μέρη τα οποία πραγματεύονται το Μέτσοβο κατά την περίοδο του μεσοπολέμου. Το πρώτο μέρος ξεκινά με την γεωγραφική του θέση μιας και βρίσκεται στην σκιά της Πίνδου αλλά ταυτόχρονα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ως φύλακας του δύσβατου περάσματος του Ζυγού και ως σημαντικό κέντρο εμπορικών συναλλαγών της περιοχής και συγκοινωνιακός κόμβος καθώς από εδώ περνάει ο δρόμος ο οποίος συνδέει την Ήπειρο με την Θεσσαλία και την Μακεδονία. Αναφέρονται θεωρίες για την προέλευση του ονόματός του και την ιστορική του διαδρομή, η οποία συνδέεται άρρηκτα με την υπόλοιπη Ελλάδα. Η γενική πολιτική σκηνή την υπό εξέταση περίοδο, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια μεταβατική εποχή χωρίς ξεκάθαρο ιδεολογικό προσανατολισμό γεμάτη από πολιτική αστάθεια με μοναδική εξαίρεση την δεύτερη τετραετία του Βενιζέλου 1928-1932 και από ηγετικές φυσιογνωμίες και λιγότερο από πολιτικά προγράμματα και λόγο καθώς επίσης και από συχνές πολιτικές εκτροπές με αποκορύφωμα την δικτατορία της 4ης Αυγούστου του 1936 και από πολιτειακές μεταβολές. Η ανάπτυξη του Μετσόβου στην σκιά του Οθωμανού κατακτητή πριν την απελευθέρωση συντελέστηκε χάρη στα προνόμια τα οποία παρείχαν αυτοδιοίκηση. Ο 20ος αιώνας διέπεται από ιστορικά γεγονότα τα οποία επηρέασαν τόσο την Ελλάδα όσο και το Μέτσοβο, το οποίο την ίδια περίοδο διοικήθηκε από τους προέδρους της κοινότητας μέχρι το 1946 οπότε έγινε δήμος. Η πορεία μετά την απελευθέρωση και κατά την περίοδο του μεσοπολέμου διέπεται από μια προσπάθεια ανασυγκρότησης της τοπικής κοινωνίας. Η οργάνωση της ζωής του ανθρώπου εξαρτάται από τον τόπο όπου κατοικεί και κινείται και από τις φυσικές συνθήκες του περιβάλλοντος του. Η μακραίωνη ιστορία του Μετσόβου συνδέει άρρηκτα το ορεινό του εδάφους με την τοπική κοινωνία οι κύριες ασχολίες της οποίας ήταν η κτηνοτροφία και η εκμετάλλευση της ξυλείας. Μια κοινωνία όπου και η γυναίκα συμμετείχε ενεργά στην οικονομία του τόπου. Η κοινωνική πραγματικότητα την περίοδο του Μεσοπολέμου χαρακτηρίζεται εκτός από την τοπική κοινωνική πρόνοια, από μεγάλη φορολόγηση όλων των παραγόμενων προϊόντων και ζώων αλλά και από τον εκσυγχρονισμό του Μετσόβου με την κατασκευή του απαραίτητου οδικού δικτύου όπως ο δρόμος Ιωαννίνων- Καλαμπάκας ο οποίος έβγαζε την περιοχή από την απομόνωση. Το γενικότερο φαινόμενο της παραβατικότητας η οποία επικρατούσε την περίοδο αυτή (ληστείες) επηρέαζε και το Μέτσοβο. Ένας θεσμός η δημιουργία του οποίου στηρίχθηκε στα προνόμια τα οποία είχαν δοθεί στο Μέτσοβο ήταν αυτός της Πατριαρχικής εξαρχίας, η οποία ιδρύθηκε το 1659 και καταργείται το 1924 οπότε και προάγεται σε Μητρόπολη με έδρα το Μέτσοβο. Η πατριαρχική εξαρχία επιτέλεσε πολλαπλό έργο. Αφενός θρησκευτικό καθώς ήταν η πνευματική αρχή του τόπου. Αφετέρου εθνικό, μέσω ίδρυσης σχολείων και κατάρτιση διδασκόντων, διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και ενίσχυση του εθνικού φρονήματος για να εναντιωθεί απέναντι στην Οθωμανική κυριαρχία και κατόπιν απέναντι στην ρουμάνικη προπαγάνδα.Ακολούθως κοινωνικό με την διαχείριση των κληροδοτημάτων. Το δεύτερο μέρος πραγματεύεται τον πολιτισμό του Μετσόβου τον οποίο αποτελούν ένα μείγμα κομματιών τα οποία συνθέτουν την εικόνα ενός αξιόλογου και ζωντανού οικισμού ο οποίος χάνεται στα βάθη των αιώνων. Είναι ο τόπος ο οποίος συνδυάζει την ευεργεσία και την ευπατρία. Η μικρή αυτή περιοχή ανέδειξε πολλούς από τους εθνικούς μας ευεργέτες, οι δωρεές των οποίων συνετέλεσαν στην επιβίωση του γένους, στη μόρφωση και στην απελευθέρωση της Ελλάδας και στην κοινωνικοοικονομική της ανόρθωση. Στην πνευματική ανάπτυξη, κατά τους δύσκολους χρόνους της Οθωμανικής κυριαρχίας με κέντρο τα Ιωάννινα, συμμετέχει με ουσιαστικό τρόπο και το Μέτσοβο, το οποίο διέθετε από νωρίς σχολείο το λεγόμενο ελληνοσχολείο, από το οποίο αποφοίτησαν σημαντικοί λόγιοι και διδάσκαλοι του γένους. Η αρχιτεκτονική και η πολεοδομία εντάσσονται στην αισθητική έκφραση του οικισμού, η οποία βασίστηκε στην αρχή της ταύτισης με το περιβάλλον με την χρήση της πέτρας. Ο τόπος έχει να παρουσιάσει παλαιά εκκλησιαστικά κτίσματα τα οποία οφείλονται όχι μόνο στην ευσέβεια των κατοίκων αλλά και στα προνόμια που παραχωρήθηκαν στην περιοχή επί Οθωμανικής κυριαρχίας στα οποία εντασσόταν και η θρησκευτική ελευθερία. Ο λαϊκός πολιτισμός εκφράζεται μέσα από την παράδοση και την τέχνη των χεριών, τα οποία αποτυπώνουν τον τρόπο ζωής των κατοίκων και αναδεικνύουν την οικονομία της περιοχής. Η συγγραφή της παρούσας εργασίας βασίστηκε στην βιβλιογραφία και οι εφημερίδες των Ιωαννίνων που εντοπίστηκαν και αποδελτιώθηκαν συστηματικά.
Δάλλα Γεωργία
Όψεις της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ζωής στο Μέτσοβο κατά τον μεσοπόλεμο: Η μαρτυρία του Τύπου των Ιωαννίνων
Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας,
Ιωάννινα 2019
Διαβάστε online την εργασία ή κατεβάστε την
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
Πρόλογος
Εισαγωγή
Το Μέτσοβο μέσα από τον τύπο της εποχής
Μέρος Α΄: Γεωπολιτική και κοινωνία στο Μέτσοβο της Νεότερης Εποχής
Κεφάλαιο 1. Γεωπολιτική Κατάσταση στο Μέτσοβο (Τέλη 19ου αιώνα – Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου)
1. Γεωγραφία
2. Προέλευση της ονομασίας του Μετσόβου
3. Ιστορική διαδρομή Μετσόβου
4. Πολιτική αστάθεια - Πολιτειακές μεταβολές
5. Γεγονότα πριν την απελευθέρωση και ως τον Β’ Π.Π
6. 20ος αιώνας
7.Διοίκηση Μετσόβου
Κεφάλαιο 2. Νομιμότητα Και Παρανομία: επαγγελματική δραστηριότητα και παραβατικότητα
1. Κοινωνικός μετασχηματισμός
2. Η επαγγελματική δραστηριότητα των κατοίκων
3. Δράσεις της κοινότητας
4. Η παραβατικότητα
Κεφάλαιο 3. Η Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου
1. Ιστορική διαδρομή και ο ρόλος της Πατριαρχικής Εξαρχίας
2. Πατριαρχικοί Έξαρχοι Μετσόβου
Μέρος Β': Τα έργα των ανθρώπων: Λαϊκός πολιτισμός και Οικονομία στο Μέτσοβο της Νεότερης Εποχής
Κεφάλαιο 1. Ευεργέτες
Κεφάλαιο 2. Εκπαίδευση
Κεφάλαιο 3. Οικιστική και Θρησκευτική Έκφραση
1. Αρχιτεκτονική
2. Εκκλησίες
Κεφάλαιο 4. Παράδοση και Τέχνη
1.Ξυλογλυπτική
2. Λιθογλυπτική
3. Αργυροχρυσοχοΐα
4. Σιδηρουργία
5. Υφαντική
6. Ενδυμασία
Επίλογος
Βιβλιογραφία
Παράρτημα