Γράμμουστα - Γκιζντόβα

Γράμμος, κορυφή 2520. Σύλλογος Πεζοπορίας Ορειβασίας Τρικάλων Σ.Π.ΟΡ.ΤΣημείο συνάντησης το Νεστόριο Καστοριάς για τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου Πεζοπορίας-Ορειβασίας Τρικάλων και δρομολόγιο μέσω του χωριού Πεύκος. Ακολουθώντας τις ταμπέλες περνάμε σωρούς από πέτρες που μοιάζουν με διαλυμένα χωριά. Πρώτο το Λιανοτόπι που φημιζόταν για τη σχολή αγιογράφων του και κατόπιν το μουσουλμανικό Βερτενικ. Πλησιάζοντας στη Γράμμουστα το τοπίο αλλάζει εντελώς, οι καταπράσινες απαλές γραμμές των βοσκοτόπων σχηματίζουν ένα μαγευτικό ανάγλυφο που όταν το αντικρίζεις σούρουπο μοιάζει εξωπραγματικό, ασυνήθιστο.

Αετομηλίτσα (Ντένισκο)

 Αετομηλίτσα, Η πλατεία του χωριού.Η Αετομηλίτσα (το Ντένισκο με το παλιό) είναι βλαχοχώρι του νομού Ιωαννίνων σκαρφαλωμένο στις νότιες πλαγιές του Γράμμου. Είναι το βορειότερο χωριό του νομού στα Αλβανικά Σύνορα και με υψόμετρο πλατείας 1.500 μ. κατέχει την πρωτιά σ’ όλη την Ελλάδα. Παλιό κεφαλοχώρι το Ντένισκο είχε γνωρίσει άνθιση τον 18ο, τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα. Οικονομικά αυτοδύναμο τότε είχε γύρω στα 40.000 αιγοπρόβατα, ενώ οι αγωγιάτες και οι έμποροι του χωριού έφταναν μέχρι τον Αυλώνα της Βορείου Ηπείρου ή τη Νιγρίτα των Σερρών και διακινούσαν προς τα εκεί τα προϊόντα τους και αντίστροφα. Μεγάλες όμως ήταν και οι δοκιμασίες που γνώρισε το Ντένισκο ακόμη και μετά την απελευθέρωση απ’ τους Τούρκους. Πρωταγωνίστησε κατά την εποχή του 1930 στην εξόντωση των κλεφτών που λυμαίνονταν την περιοχή. Υστερα χτυπήθηκε από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, αλλά κυριολεκτικά διαλύθηκε με τον εμφύλιο πόλεμο.

Κεφαλόβρυσο Πωγωνίου Ιωαννίνων

Κεφαλόβρυσο ΙωαννίνωνΤο Κεφαλόβρυσο, είναι ένα από τα χωριά της επαρχίας ΠΩΓΩΝΙΟΥ, η οποία  ανήκει  στο ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ. 
Από την 1η Ιανουαρίου του 1998 είναι και έδρα του νέου Δήμου, Δήμου που προέκυψε  από την συνένωση 9 Κοινοτήτων (Α.Κοσμάς, Βασιλικό, Κακόλακος,  Κ.Μερόπη, Κεφαλόβρυσο, Μερόπη, Ρουψιά, Παλαιόπυργος, Ωραιόκαστρο), το δε  όνομα του  νέου Δήμου  είναι ΑΝΩ ΠΩΓΩΝΙ. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, ενώ αρκετοί είναι και  εκείνοι που  απασχολούνται στο (μοναδικό) εργοστάσιο της περιοχής. (εδώ παράγονται τα EURO της Ελλάδας)  
Στους πρόποδες του βουνού Βαλαώρα, με μερικά μικρότερα άλλα βουνά γύρω του,έχει ειδυλλιακή θέση,κάτι σαν φυσική προστασία από τα θεριά της φύσης. 

Ιεροπηγή Καστοριάς

Μάιος μήνας με τα δέντρα καταπράσινα στην ΙεροπηγήΤο σημερινό χωριό Ιεροπηγή βρίσκεται χτισμένο στο βορειοδυτικό τμήμα του βουνού Όρλοβο (Μαλιμάδι) σε υψόμετρο 1080 μ., σε απόσταση 25 χλμ. από τη πόλη της Καστοριάς και μόλις 4 χλμ. από τα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε πλαγιά του βουνού Μαλιμάδι με θέα το Γράμμο, το Μοράβα και τον κάμπο της επαρχίας Δεβόλεως Κορυτσάς Αλβανίας.
Το χωριό χτίστηκε στα ερείπια του παλιού οικισμού "Κοστενέτσι". Σύμφωνα με το Γεώργιο Μόδη στο έργο του " Ο Μακεδονικός αγώνας και η νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας " (1967) ο οικισμός Κοστενέτσι ιδρύθηκε από Βλαχόφωνους της Β. Ηπείρου -έφθασαν στην περιοχή στις αρχές του 17ου αιώνα κατατρεγμένοι από Τουρκαρβανίτες- και από ντόπιους της περιοχής. Στη συνέχεια συγχωνεύθηκαν με τους ντόπιους και αφομοιώθηκαν με αποτέλεσμα να απολέσουν τη Βλάχικη γλώσσα και να υιοθετήσουν το ιδίωμα των Σλαβοφώνων. Απόδειξη για τη βλάχικη καταγωγή των σλαβόφωνων κατοίκων του Κοστενετσίου είναι η παράδοση (σύμφωνα με μαρτυρία παλαιού κατοίκου) δημιουργίας του χωριού μετά την εύρεση της εικόνας της Αγίας Παρασκευής εντός σπηλαίου.

Αναζήτηση