Ορεινός όγκος βλαχοχωρίων Γρεβενών και Καποδίστριας
- Κατηγορία: Πολιτισμός Δημοσιεύτηκε: Πέμπτη, 11 Δεκεμβρίου 2008 14:15 Εμφανίσεις: 3187
Μελέτησα με πολύ ενδιαφέρον το άρθρο του μη προσωπικά γνωστού μου Στέργιου Λαιτσου Πολιτισμικός πλουραλισμός versus «ορεινού όγκου», απο το κοντινό στην Αβδέλλα-χώρο καταγωγής της μητέρας μου-Περιβόλι του οποίου τη γραφή και αντιλήψεις για τους Βλάχους, ασπάζομαι σε μεγάλο βαθμό.
Δυστυχώς αγαπητέ κ.Λαίτσο, τα γραφόμενα σου λίγοι θα τα καταλάβουν. Επέτρεψε μου, επειδή και εγώ ασχολήθηκα με τα κοινά των Βλάχων και φέρω μέρος της ευθύνης, για την εν μέρει αλλοπρόσαλλη και συγκεχυμένη κατάσταση που επικρατεί στις τοπικές κοινωνίες μας και στα κατ'επίφαση συλλογικά των όργανα, που παρεπιπτόντως τελικά εξυπηρετούν, πλην ελαχίστων περιπτώσεων ιδιοτελή κάθε είδους συμφέροντα, εμείς οι Βλάχοι, κοιτούμε πολύ το δέντρο και όχι το δάσος. Οι αιτίες πολλές και φαντάζομαι ότι τις έχεις εντοπίσει.
Αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερης κοινωνιολογικής-ψυχολογικής μελέτης οι συλλογικές συμπεριφορές των Βλαχόφωνων κοινοτήτων και περιμένω από κάποιους ειδικώτερους από μένα να ασχοληθούν με το ζήτημα αυτό. Σημασία έχει και το βλέπω δύσκολο να το αντιληφθούν, ειδικά οι μεγαλύτεροι από μας, ότι η Ελλάδα δεν κινδυνεύει από τους Βλάχους και βέβαια απο οποιαδήποτε άλλη πολιτισμική-μη γκρεκόφωνη ομάδα. Είναι αλήθεια όμως ότι αυτή την άποψη ασπάζονται και πολλοί ημέτεροι "συμπατριώτες" και αυτό με θλίβει αφάνταστα. Πάντως εάν ξεπεραστούν οι μη φυσιολογικές συλλογικές συμπεριφορές και αντιδράσεις και αυτό είναι καθήκον των νεώτερων απο τους Βλάχους να το κάνουν, θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι ο αρχέγονος Κοινοτισμός των Βλαχοχωριών των Γρεβενών, ειδικά θα πρέπει να παραμείνει, όπως έχει τα τελευταία 200 τουλάχιστον χρόνια. Σε κανένα "Καποδίστρια" και καμμία πολιτική ή άλλη σκοπιμότητα, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να βάλει την ταφόπετρα στις κοινότητες μας.
Χρήστος Παπαγιάννης
Ορεινός όγκος βλαχοχωρίων Γρεβενών και Καποδίστριας
Ένα τοπίο είναι ένα κείμενο που καλούμαστε να διαβούμε, να δούμε και να διαβάσουμε. Ένα τοπίο αποτυπώνει το παρόν, φέρει ωστόσο κι ανεξίτηλα τα σημάδια του παρελθόντος. Στο χώρο θα μπορούσαμε να πούμε ότι συντελείται το αέναο μνημόσυνο της διαχρονίας στη συγχρονία. Η μνήμη, σύνθεση των στοιχείων του γεγονότος και των τεχνικών εγγραμματισμού του από την ανθρώπινη δραστηριότητα στο παρόν, καταγράφεται, αντικατοπτρίζεται στο τοπίο. Το τελευταίο νοείται ως το σύνολο των στοιχείων του φυσικού χώρου και της ανθρώπινης παρουσίας.
Στο Περιβόλι και στην περιοχή του υπάρχουν σήμερα εννέα ναοί. Απ’ αυτούς μόνο δύο διατηρούνται στην αρχική τους μορφή. Πρόκειται για τον καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου και το πρόσφατα αναστηλωμένο καθολικό της υστεροβυζαντινής Μονής του Αγίου Νικολάου . Όλοι οι άλλοι ναοί του οικισμού (Άγιος Παντελεήμονας -κτίστηκε αρχικά το 1703-, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Αθανάσιος, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Σωτήρας) μαζί με το ερημωμένο και λεηλατημένο καθολικό της Μονής της Αγίας Τριάδος (σώζεται επιγραφή με ένδειξη 1729) χρονολογούνται μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο καθώς όλοι τους καταστράφηκαν κατά την πυρπόληση του χωριού από τους Γερμανούς το 1943.
Στο Μέτσοβο η ξυλογλυπτική τέχνη ξεκίνησε από πολύ παλιά. "Η μεγάλη ακμή και το άνθισμα της Μετσοβίτικης λαϊκής τέχνης άρχισε μετά το 1659, με τα εξαιρετικά πολιτικά και εκκλησιαστικά προνόμια, που απέσπασε απ' την Πύλη ο Μετσοβίτης αρχιτσέλιγκας Κύργος Φλόκας και καθιστούσαν το Μέτσοβο αυτόνομη δημοκρατία. Τότε και η ξυλογλυπτική ξέφυγε απ' τη χειροτεχνία κι ανέβηκε στο χώρο της τέχνης με τα τέμπλα, τους δεσποτικούς θρόνους, τους άμβωνες, τα προσκυνητάρια, τα κουβούκλια των επιταφίων, τ' αναλόγια, τα μανουάλια, τα μπαγκάρια και τα τόσα άλλα "ειδίσματα" των εκκλησιών , συνεχίστηκε απ' τον 17ο αιώνα ως τα σήμερα, κι έφτασε από γενιά σε γενιά στα χέρια των σημερινών ταλιαδόρων. Οι "κομπανίες" των ταλιαδόρων του Μετσόβου φτάνανε στις πιο αλαργινές πόλεις, για ν' αναλάβουν τα σπουδαιότερα έργα της ξυλογλυπτικής και να μεταλαμπαδεύσουν έτσι την τέχνη τους...
Πριν ξεκινήσω την εισήγηση μου θέλω να ευχαριστήσω την Οργανωτική και Επιστημονική Επιτροπή για την τιμή που μου κάνουν , να με συμπεριλάβουν στους αξιόλογους εισηγητές του παρόντος συμποσίου.
Η έμπρακτη απασχόληση του νέου ανθρώπου με την τέχνη των Μουσών, σύμφωνα με την Πολυξένη Ματέυ, δεν είναι πολυτέλεια και χαμένος χρόνος. Αντίθετα είναι κέρδος γιατί θα τον πλουτίσει ψυχικά, θα τον κάνει αισθητικά πιο ευαίσθητο και θα τον προστατέψει από τη μαζοποίηση, από το να γίνει δηλαδή θύμα της τραγικής ισοπέδωσης και ομοιομορφίας στην οποία καταδικάζει τον άνθρωπο ο σύγχρονος πολιτισμός.