Η Μοσχόπολις, πόλις αξιόλογος, επί οροπεδίου κειμένη πλησίον της Κοριτσάς, συνωκίσθη, ώς φαίνεται, κατά τας αρχάς του ΙΔ' αιώνος υπό ποιμένων Βλάχων. Μεσούντος του ΙΗ' αιώνος παρουσιάζει μεγίστην ακμήν και περί τας 60000 κατοίκους Κουτσοβλάχους, ων η ευφυΐα και δραστηριότης και το μεγαλεπήβολον ανέδειξαν αυτήν διαπρεπές κέντρον των γραμμάτων, του εμπορίου και της βιομηχανίας. Η παντοειδής και πλούσια εις εγχώρια προϊόντα αγορά προσείλκυεν εις συναλλαγήν πάντας τους πέριξ από τε της Αλβανίας, της Ηπείρου και της Μακεδοτίας.
Σε αυτή την κατηγορία θα προβάλλονται ηλεκτρονικά βιβλία σχετικά με τους βλάχους
Η σύνθεση μιας Κουτσοβλαχικής Γοαμματικής αντιμετωπίζει πολλά και δισεπίλυτα προβλήματα.
Η κατά μήνα Απρίλιον του 1941 μετά τον νικηφόρον κατά της Ιταλίας αγώνα επελθούσα υποταγή και υποδούλωσις της Ελλάδος κατόπιν της από νώτων επιθέσεως του γερμανικού κολοσού παρέσχεν, ως εν τω προλόγω του δευτέρου βιβλίου ημών εξεθέσαμεν, την ευκαιρίαν είς τας ξένας και ανθελληνικάς προπαγάνδας ν' αναλάβωσιν εκ του εμφανούς εν τη δυσχερεί ταύτη διά το ελληνικόν έθνος εποχή προπαγανδιστικάς ενεργείας είς βάρος του Ελληνισμού. Αι ξέναι προπαγάνδαι κατά γενικόν κανόνα, ερειδόμεναι είς την προστασίαν των κατακτητών, εξ ων ηρύοντο την ισχύν αυτών, επεδίωκον δι' όλων των μέσων ν' αλλοιώσωσι την εθνολογικήν σύνθεσιν της χώρας προς όφελος των κρατών, εξ ων απέρρεον ή εξ ων ηρύοντο την ισχύν αυτών.
Παραλλήλως προς την βουλγαρικήν επιβουλήν, ην εξεθέσαμεν είς το δεύτερον βιβλίον, εξεδηλώθη από των πρώτων ημερών της κατοχής προπαγανδιστική δράσις, αποσκοπούσα ν' αποσπάση έκ της ελληνικής οικογένειας τους βλαχοφώνους της Μακεδονίας, Ηπείρου και Θεσσαλίας.
Η Ρωμουνία, επανελθούσα εις την προ του έτους 1900 Μακεδονικήν αυτής πολιτικήν, ην από του βήματος της Ρωμουνικής βουλής τοσούτον επισήμως δια στόματος του επί της Παιδείας υπουργού αυτής είχεν αποκηρύξει, εδημιούργησε ζήτημα εκκλησιαστικόν και εθνοφυλετικόν εν Μακεδονία, κατ' ουδέν διαφέρον της εν έτει 1860 αρξαμένης βουλγαρικής εκκλησιαστικής ανταρσίας και του μετέπειτα φυλετικού κατά του ελληνισμού πολέμου, όστις έκτοτε εξακολουθεί, κηρύσσει δε όμοιον αγώνα κατ' αυτού.
Κατά του τοιούτου αγώνος ο Ελληνισμός είναι ηναγκασμένος ν' αμυνθή και τοσούτω μάλλον, όσω ούτος τυγχάνει αδικώτερος και αναιδέστερος. Διότι ο βουλγαρικός αγών βάσιν έχει την εν Μακεδονία ύπαρξιν μεγάλου αριθμού Βουλγάρων, ην ουδείς εχεφρονών δύναται ν' αρνηθή, ως ουδείς καλώς γνωρίζων ιστορίας και την παρούσαν κατάστασιν της περιπύστου ταύτης χώρας δύναται ν' αρνηθή τον ελληνικόν χαρακτήρα αυτής και την εν αυτή υπεροχήν του ελληνικού στοιχείου.