Οι Γραμμουστιάνοι Βλάχοι, διασκορπισμένοι σήμερα σε όλη τη Βαλκανική, προέρχονται ως γνωστόν από τα βλαχοχώρια του ορεινού όγκου του Γράμμου. Η βλάχικη αυτή ομάδα οικισμών με κέντρο τη Γράμμουστα ή Γράμμουστη, αποτελούνταν από τη Φούσα ή Φούσια, το Βετέρνικο ή Βετεάρνικ’, το Λιβάδι, το Πισκοχώρι, τον Άγιο Ζαχαρία ή Ζαγάρ’ ή Σφάντου Ζαχαρίε, την Αετομηλίτσα ή Ντένισκου ή Ντέντσκο, το Πληκάτι , την Κιάφα, τη Νικολίτσα ή Νικουλίτσα, την Άρζα και τη Δάρδα.
Πολιτισμός
Οικονομία, επαγγέλματα, θρησκεία, εκκλησιαστικά μνημεία κ.α
Η μεγάλη συνέχεια της διατήρησης της παράδοσης του Μετσόβου από την περίοδο της Τουρκοκρατίας το 15ο αιώνα ως τις αρχές του 20ου αιώνα, οδήγησε στην απόκτηση ιδιαιτερότητας στη μορφή του ως τοπικού ορεινού πολιτισμού.
Τομείς της τοπικής δημιουργίας συνδέονται με την ιστορία του ορεινού κόσμου της κτηνοτροφίας - τυροκομίας - υφαντικής τέχνης της ξυλογλυπτικής τέχνης (οι γνωστοί Ταλιαδούροι , της τέχνης των κτιστών – μαραγκών - τσαγκάρηδων -ραφτάδων – Χρυσικών - οργανοπαικτών, τη δράση των κιρατζήδων και άλλων κοινωνικών ομάδων.
Σίγουρα κυρίες και κύριοι , δεν είναι δυνατόν στον περιορισμένο χρόνο μίας εισήγησης να αναπτυχθεί σε βάθος ένα τεράστιο γνωστικό αντικείμενο. Μοναδική φιλοδοξία αυτής της προσπάθειας, είναι μία καταρχήν προσέγγιση με την πλούσια πολιτισμική παράδοση του Βλαχόφωνου Ελληνισμού, με επικέντρωση στα στοιχεία τα οποία διαπραγματεύεται αυτό το Συμπόσιο, δοσμένα πάντα μέσα από την πλευρά της δραστηριότητας που αναπτύσσουν οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι και η Πανελλήνια Ομοσπονδία τους...