Από το χωριό μου Κεφαλόβρυσο Ιωαννίνων έφυγα μικρή, γύρω στην ηλικία των 9 - 10 χρονών. Θυμάμαι καμιά φορά πήγαινα με τη γιαγιά μου στον λόγγο (δάσος), εκείνη για να μαζέψει ξύλα και εγώ για παρέα· άντε να μου έβαζε και εμένα κανένα δύο ξύλα σ' ένα σακούλι.
Πηγαίναμε σε μια περιοχή που λέγεται Γκρόπα αλ Μαρίνι που στα βλάχικα σημαίνει, ο τάφος της Μαρίνας.
Έντρομη τη ρωτούσα: "Ντάντω (γιαγιά εκ πατρός) γιατί λέγεται αυτό το μέρος έτσι;" και εκείνη μου απαντούσε: "Κάποτε εδώ πέθανε μια Μαρίνα!" Τίποτε άλλο.
Από τότε πέρασαν περισσότερο από πενήντα χρόνια για να μάθω το πως και το γιατί αυτή η περιοχή ονομάστηκε έτσι.
Διαβάζοντας το χειρόγραφο που μου έστειλε ο συγχωριανός μου Μπάμπης Μεντής, μου ήρθαν μνήμες.
Μνήμες για τη θέση της γυναίκας, στην κλειστή κοινωνία του χωριού μας. Ναι ακόμη και τη δεκαετία του 50 με αρχές της δεκαετίας του 60, ο λόγος του πατέρα ήταν νόμος. Η γυναίκα και μάλιστα η κόρη δεν είχε λόγο και αντίλογο. Και ήταν συχνό το φαινόμενο ο αρραβώνας των ζευγαριών να γίνεται ενόσω βρισκόντουσαν ακόμη μέσα στην κοιλιά της μάνας τους. Και ο λόγος των πατεράδων ήταν ΝΟΜΟΣ και καμιά φορά με τραγικές εξελίξεις όπως η ιστορία της Μαρίνας!
Ας θαυμάσουμε (το λέω ειρωνικά) τη θέση της εκκλησίας σ' αυτή την τραγική ιστορία.
Ακολουθεί το κείμενο που μου έστειλε ο κύριος Μεντής. (δακτυλογράφηση του χειρόγραφου κειμένου).
Η ιστορία εξελίσσεται κάποια χρόνια πριν από την πτώση του Αλή Πασά, δηλαδή πριν από τον θάνατό του, τον Γενάρη του 1822 και πριν οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου της Νεμέρτσικας μετοικίσουν στο Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας.
Η Μαρίνα ήταν της οικογένειας Τσαραώση και ήταν αρραβωνιασμένη από μικρή με κάποιον από την οικογένεια του Γιαννάκη Τάση. (Ψηλά πάνω από το τοπωνύμιο Γκρόπα αλί Μαρίνι υπάρχει τοπωνύμιο Κουλούρου αλ Γιάνκου - δηλαδή η στάνη του μεγαλοτσέλιγκα Γιάγκου Τσαραώση).
Ο αρραβωνιαστικός της Μαρίνας ήταν χαζός - βαρεμένος (τσιουροκ κατά τα λεγόμενα του παππού μου). Επειδή ο λόγος των παλαιοτέρων δε γινόταν να παρθεί πίσω, παραμονή του γάμου της, πήρε τη μεγάλη απόφαση. Φόρεσε τα νυφιάτικά της και κατέβηκε χαμηλότερα στη συγκεκριμένη θέση, που σήμερα ονομάζεται Γκρόπα αλι Μαρίνι, και κρεμάστηκε. Οι δικοί της είπαν ότι μπλέχτηκε η τριχιά του αλόγου στο λαιμό της κλπ. για να αποφύγουν το πρόβλημα της ταφής. Η Εκκλησία όμως παίρνοντας την άποψη των τότε αρχών, που μιλούσε για αυτοκτονία, δε δέχτηκε να τη θάψει. Τους πρότεινε μάλιστα να την θάψουν εκεί που κρεμάστηκε και να την θάψουν γονατιστή, για να ικετεύει αιώνια τον Θεό να την συγχωρέσει. Όταν έσκαψαν τον τάφο και την έβαλαν μέσα γονατιστή, το κεφάλι της εξείχε. Έλεγε ο παππούς μου, πως ήταν πεντάμορφη με πάρα πολύ μακριά μαλλιά, από τα ακούσματα που είχε βέβαια. Επειδή το κεφάλι της ήταν έξω, το σκέπασαν με ένα σωρό πέτρες. Έκτοτε, μετά τον πρώτο δυνατό άνεμο, τα μαλλιά της βγήκαν έξω από τις πέτρες και ανέμιζαν. Ο παππούς μου θυμόταν έντονα, πως όταν ήταν πολύ μικρός, η ιστορία ήταν ακόμη πολύ ζωντανή. Όταν περνούσαν από εκεί κοντά, ειδικά τα παιδιά, σε κάθε φύσημα του αέρα, που κουνούσε κάποιον θάμνο ή κάποια τούφα κλπ. έλεγαν: Να τα μαλλιά της Μαρίνας.
Σημ. Η πρώτη πανοραμική φωτογραφία του Κεφαλοβρύσου με τη Νεμέρτσικα είναι του Γιώργου Μάνη. Στη δεύτερη φωτογραφία του Θοδωρή Γκορίτσα η περιοχή που ακόμη ως σήμερα ονομάζεται "Γκρόπα αλί Μαρίνι".
Από τη συλλογή των αφηγημάτων μου "Μνήμες χαρμολύπης"
Αρετή Γραμμόζη - Παπαδημάτου
