Άηντιτσι σ’ αντουτσέμου αμίντι άνιε ατσέγι τιρκούτσιε / γιου κιντά κιντέζιε ριμένιε ατσέγι βρούτσιε.
Ελάτε να θυμηθούμε τα περασμένα χρόνια / όταν τραγουδούσαν οι τραγουδοποιοί, οι αγαπημένοι Βλάχοι.
|
Γιου φέτιλι μπιγκά φουστένλι κου ταμτέλι |
Όταν τα κορίτσια φόραγαν φουστάνια με δαντέλες |
Γεννήθηκα στο Κεφαλόβρυσο - Μητζηντέη Πωγωνίου Ιωαννίνων το 1952. Παντρεμένος από το 1975 με τη Ζαχαρούλα του Φίλιππου Γκότση. Πατέρας δύο κοριτσιών, Μαρίνας και Νεφέλης.
Από τα νεανικά μου χρόνια με συγκινούσε ότι έχει σχέση με το βλαχόφωνο πολιτισμό, τα ήθη και έθιμα, η ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά, το μοναδικό βλαχόφωνο πολυφωνικό τραγούδι, οι παλιές βλάχικες φορεσιές και το ιδιαίτερο γλωσσικό μας ιδίωμα.
Από το 1975 μέχρι σήμερα συμμετείχα ανελλιπώς σε όλες τις πολιτιστικές δραστηριότητες του χωριού μας, ξεκινώντας από την αδελφότητά μας στην Αθήνα. Μέσα από το Δ.Σ. της Αδελφότητας Αθηνών, πρωτοστάτησα στην δημιουργία της παιδικής χαράς στο χωριό που ήταν για πάνω από 20 χρόνια ένα στολίδι για όλο το Άνω Πωγώνι.
Ερχόμενος στα Γιάννενα το 1982, δραστηριοποιήθηκα αμέσως στους πολιτιστικούς φορείς του χωριού μας. Ως πρόεδρος Συλλόγου μας, πρωτοστάτησα στη δημιουργία των στολών του χορευτικού μας, 20 γυναικείων και 20 ανδρικών στολών. Αυτές οι στολές μέχρι σήμερα είναι το σημείο αναφοράς στην ιδιαιτερότητά τους ανάμεσα στις στολές άλλων βλάχικων συλλόγων.
Προ δωδεκαετίας ξεκίνησα την προσπάθεια για την αναβίωση του βλαχόφωνου πολυφωνικού μας τραγουδιού. Συστάθηκε πολυφωνική ομάδα από τους λίγους εναπομείναντες γνώστες του τραγουδιού. Σ’ αυτά τα δώδεκα χρόνια το πολυφωνικό μας τραγούδι έγινε γνωστό σ’ όλη την Ελλάδα, μα και έξω απ’ αυτή. Το πολυφωνικό μας σχήμα συμμετείχε σε πολλά φεστιβάλ πολυφωνίας και άλλες σχετικές εκδηλώσεις.
Ηχογράφησε 2 C.D. με αυθεντικά τραγούδια του Κεφαλόβρυσου, για πρώτη φορά, συμβάλλοντας έτσι στην καταγραφή της μοναδικής μας κληρονομιάς.
Από το 1975 μέχρι σήμερα, επιδόθηκα στη συλλογή στοιχείων και πληροφοριών για την ιστορία του χωριού μας και τις ρίζες μας. Αποτέλεσμα αυτών είναι το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας. Αυτό το βιβλίο δεν διεκδικεί δάφνες επιστημονικής ιστορίας. Όπως όλα τα γραπτά που στηρίζονται κυρίως σε μαρτυρίες και πληροφορίες από την παράδοση και λιγότερο σε γραπτά στοιχεία, έτσι και αυτό το βιβλίο εμπεριέχει τον κίνδυνο λαθών και παραλείψεων. Όνειρό μου είναι εν καιρώ να εκδώσω Ελληνοβλαχικό λεξικό της ιδιαίτερης βλαχόφωνης διαλέκτου του Κεφαλόβρυσου και γενικότερα της διαλέκτου των φρασιαριωτών Βλάχων, που μέχρι τώρα δεν υπάρχει. Αυτή η προσπάθεια βρίσκεται ήδη σε αρκετά προχωρημένο στάδιο. Παρακαλώ τους αναγνώστες αυτού του βιβλίου, τυχόν λάθη, ελλείψεις, παραλείψεις που θα εντοπίσουν να τα δουν με κατανόηση και επιείκεια. Είναι η πρώτη προσπάθεια προσέγγισης των ιστορικών δεδομένων του χωριού μας. Εύχομαι σύντομα, άλλος χωριανός μας, να κάνει πολύ καλύτερη δουλειά.
Το χωριό μας.
Το χωριό μας, παλιά λεγόταν Μετζηντιέ. Σε διάφορα παλιά χαρτιά και έγγραφα το βρίσκουμε και σαν Μεντζηντιέ, Μετζηδιέ - Μητζηντέη, Μηντζηδγιέ, Μηντητγιέ - Μεντητγιέ.
Από το 1928 μετονομάστηκε σε Κεφαλόβρυσο. Ήταν ανεξάρτητη κοινότητα μέχρι το 1998, όπου με το σχέδιο Καποδίστριας εντάχθηκε στο Δήμο Άνω Πωγωνίου, του οποίου ήταν η έδρα.
Από το 2010 με τον Καλλικράτη, εντάχθηκε στον μεγάλο Δήμο Πωγωνίου του οποίου αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα. Έδρα του νέου Δήμου ορίστηκε το Καλπάκι παρόλο που αυτό είναι εκτός των ιστορικών ορίων του Πωγωνίου. Είναι και αυτό ένα από τα παράδοξα του Καλλικράτη
Το Κεφαλόβρυσο βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά του όρους Νεμέρτσικα, που παλιά λεγόταν και Μερόπη και είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Βαλαόρα. Ανήκει στην παλιά Επαρχία Πωγωνίου ή
Παλαιοπωγωνίου, που πολύ παλιά είχε την έδρα της στο Λαχανόκαστρο (Ωραιόκαστρο). Μετά είχε έδρα στον Κακόλακο και από το 1847 μέχρι το 1922 έδρα ήταν η Πωγωνιανή (Βοστίνα). Από το 1922 μέχρι το 1988 είχε
έδρα στο Δελβινάκι. Βρίσκεται σε υψόμετρο 650μ.
Φωτογραφία εξώφυλλου:
Ριμένα – Αρμάνα – Φρασιαριώτα Βλάχα, με την κόρη της, από το χωριό Μετζιτιέ.
Η φωτογράφηση έχει γίνει στα Χειμαδιά, στην Τσαμουριά το 1906. Είναι η παλαιότερη φωτογραφία που αναφέρεται στο χωριό μας.
Από το εθνογραφικό λεύκωμα.
Διαβάστε το βιβλίο παρακάτω ή κατεβάστε το από την ιστοσελίδα του Σπύρου Μεντή για το Κεφαλόβρυσο Πωγωνίου Ιωαννίνων