Τη 10η Ιουλίου του 1943 μια γερμανική φάλαγγα αποτελούμενη από μερικές διμοιρίες της 1ης ορεινής μεραρχίας ονομαζόμενης Edelweiss κατέλαβε το χωριό Μετζιτιέ ή Κεφαλόβρυσο του Παγωνίου, οι στρατιώτες συνέλαβαν αριθμό πολιτών Βλάχων, τους οποίους έκλεισαν μέσα σε δύο σπίτια, τα οποία κατόπιν πυρπόλησαν μαζί με άλλα 20-50 σπίτια από τα καλύτερα του χωριού, καίγοντας ζωντανούς είκοσι δύο από τους συλληφθέντες.
Βιβλιοπαρουσιάσεις
Πρόκειται για ένα βιβλίο καρπό της συνεργασίας των τριών βλάχικων συλλόγων του νομού Μαγνησίας (Αλμυρού, Βελεστίνου και Σέσκλου) με σκοπό την καταγραφή της ιστορίας, της λαογραφίας και του πολιτισμού των Βλαχόφωνων Ελλήνων της Μαγνησίας. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε δύο ενότητες, (Περιβολιωτών και Αρβανιτόβλαχων), και στις 200 σελίδες του γίνεται μία ιστορική αναδρομή στις πατρογονικές εστίες των Αρβανιτόβλαχων-Φρασεριωτών και των Περιβολιωτών Βλάχων, στα έθιμα και τις δοξασίες τους, στο μοναδικό στην Ευρώπη μουσικολογικά πολυφωνικό τραγούδι, στα παραδοσιακά τους επαγγέλματα, τον παραδοσιακό βλάχικο γάμο κλπ. Εξαιρετικά σημαντική είναι επίσης η δημοσίευση περίπου 250 φωτογραφιών οι περισσότερες από τις οποίες είναι αδημοσίευτες και εκτείνονται χρονολογικά από το 1886 έως τα νεώτερα χρόνια.
Τη συγγραφή του βιβλίου είχαν οι Δημήτρης Τσούτσας και Σπύρος Φορφόλιας για την ενότητα των Αρβανιτόβλαχων-Φρασεριωτών και οι Γιώργος Σαββανάκης, Στέργιος Σιουμουρέκης και Νίκη Αλεξίου για την ενότητα των Βλάχων της περιοχής Βελεστίνου.
Στο βιβλίο του κ. Δημήτρη Κωνσταντινίδη αποτυπώνεται η πιο πειστική και ολοκληρωμένη εικόνα για τα γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα τη ζωή χιλιάδων κατοίκων των βλάχικων, ορεινών οικισμών της Πίνδου κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των γερμανικών στρατευμάτων εναντίον των ανταρτών, τον Οκτώβριο του 1943.
Στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ανέμη) μπορεί κανείς να διαβάσει και να κατεβάσει το Ετυμολογικόν λεξικόν της Κουτσοβλαχικής γλώσσης του Κωνσταντίνου Νικολαΐδη.
Μέσα από σπάνια φωτογραφικά τεκμήρια, που αποτυπώνουν ποικίλες εκφάνσεις της ζωής στις βλάχικες κοινότητες των αρχών του 20ού αιώνα, επιχειρείται η συνοπτική αλλά συστηματική παρουσίαση της ιστορικής πραγματικότητας και της πολιτισμικής ταυτότητας της λατινόφωνης Ρωμιοσύνης. Το βιβλίο αυτό πλουτίζει τη σχετική με εθνογραφικά θέματα βιβλιογραφία και συμβάλλει αποφασιστικά στην ερμηνεία και την κατανόηση της σύγχρονης ταυτότητας των Βλάχων της Ελλάδος.
Η έκδοση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Εγνατία Ηπείρου.
Συγγραφέας: Αστέριος Ι. Κουκούδης
Σχήμα : 23,5x29,5 εκ.
Σελίδες : 64
Εικόνες : 226 τετράχρωμες, 12 έγχρωμοι χάρτες
Βιβλιοδεσία : χαρτόδετο
ISBN: 978-960-7037-91-6 (ελλ.),
978-960-7037-92-3 (αγγλ.)
Γλώσσες: ελληνική, αγγλική
Πέρασαν 20 ολόκληρα χρόνια από τότε που πήραμε κάποιοι λίγοι τυχεροί στα χέρια μας, το βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών (29-12-1989), βιβλίο: «Η Φούρκα της Ηπείρου (Ιστορία - Λαογραφία)», του αξιοσέβαστου συγχωριανού μας κ. Χρήστου Γ. Εξάρχου.
Το βιβλίο αυτό, αποτελεί έργο ζωής για τον ίδιο, μια που αφιέρωσε 50 ολόκληρα χρόνια για την συλλογή των πολύτιμων και μοναδικών πληροφοριών που περιέχονται σε αυτό. Και για την Φούρκα, αποτελεί κειμήλιο ξεχωριστής αξίας, μια που καταγράφει, διασώζει και διαδίδει την ιστορία, την παράδοση, τα ήθη και τα έθιμά της.