Δύο βλαχοχώρια στην ηπειρωτική πλευρά των Τζουμέρκων, το Συρράκο και οι Καλαρρύτες, στάθηκαν, σε χρόνους μεγάλης οπισθοδρόμησης, εκκολαπτήρια ανδρών με ξεχωριστή παρουσία στο πολιτικό και πολιτισμικό προσκήνιο της Ρωμιοσύνης.
Είναι τα δύο κεφαλοχώρια, που με την ποιότητα των παιδιών τους συνέβαλαν κατά πολύ και αυτά ώστε ν’ακούγεται δικαιολογημένα ο χαρακτηρισμός: εύανδρος Ήπειρος, η Ήπειρος που βγάζει διαλεχτούς άντρες. Ανάμεσά τους περιορίζομαι κάτω από την πίεση του χρόνου να αναφέρω μόνο τους: Ιωάννη Κωλέττη, τον μεγάλο αυτόν πανέλληνα και πρώτο συνταγματικό πρωθυπουργό της Ελλάδας τον Σπυρίδωνα Λάμπρο, καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, από τους καλύτερους, και πρωθυπουργό της χώρας, ενώ η θυγατέρα του Λίνα Λάμπρου Τσαλδάρη υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα υπουργός στην πολιτική ιστορία του τόπου ∙ τον Κώστα Κρυστάλλη, τον αυθεντικότερο ποιητή, που ύμνησε με τρόπο αξεπέραστο τη ζωή των ανθρώπων του βουνού και της στάνης ∙ τον Σωτήρη Βούλγαρη, που κουβαλώντας την κασέλα με την αργυροχρυσοχοϊκή παράδοση της πατρίδας του, τους Καλαρρύτες, έστησε κι ανέδειξε στην αιώνια πόλη, τη Ρώμη, τον γνωστό παγκοσμίως οίκο τέχνης Bulgari. Στον ίδιο χώρο της καλλιτεχνικής δόξας των Αρμάνων Βλάχων ανήκουν ο Γιώργος Διαμαντής Μπάφας και ο Θανάσης Τσιμούρης, που από τους ειδικούς τοποθετούνται στο ύψος των μεγάλων καλλιτεχνών της λαϊκής ασημουργίας. Με καταγωγή και αυτοί από τους Καλαρρύτες.