Τραγούδια - Χοροί

Νανούρισμα απο την Ιεροπηγή Καστοριας όπως μας το μετέφερε η θεια Σπυριδούλα, από το Σμέρτο Θεσπρωτίας με  καταγωγή από την Ιεροπηγή.
Μας το μετέφερε όπως το θυμάται από τη γιαγιά της όταν νανούριζε τον εγγονο της.

Χριστίνα Μπακάλη 

Στο χορευτικό σχήμα του ανοικτού κύκλου, που απαντάται κατά κόρον στην Ήπειρο, διακρίνουμε στην κορυφή, στην αρχή του κύκλου, τον πρωτοχορευτή ή μπροστάρη.

Ο πρωτοχορευτής είναι αυτός που ελέγχει την κίνηση του κύκλου και είναι ο μόνος που έχει το ελεύθερο να κάνει τις φιγούρες που θέλει. Έτσι, μπορεί να κάνει παραλλαγές του βασικού βήματος, να χτυπήσει τα πόδια του ή να πηδήξει, να κάνει μια στροφή επιτόπου ή να λυγίσει τα γόνατα του, να χτυπήσει τα πόδια του κ.ά.Τα βήματα όλων είναι απλά και ζυγισμένα, έτσι ώστε τα σώματα των χορευτών να χορεύουν εναρμονισμένα, αλλά όχι ομοιόμορφα.
 
Με λίγα λόγια λοιπόν, ο πρωτοχορευτής εκφράζει μέσα στο χορό την ατομικότητα του, ενώ οι υπόλοιποι το συλλογικό πνεύμα. Στην παραδοσιακή κοινωνία έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης από το κοινωνικό σύμβολο, κάτι που αντανακλούσε όχι μόνο στο πρόσωπο του αλλά και στων συγγενών του. Ήταν αυτό που λέμε «ο λεβέντης».

Το θέμα είναι τεράστιο και μέσα σε λίγες γραμμές είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να εξαντληθεί. Απλά, από την εμπειρία μας, αλλά και από την άντληση τεκμηριωμένων στοιχείων από σπουδαίους επιστήμονες και ερευνητές θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε το θέμα, με έναν κατανοητό τρόπο και λόγο  για τον απλό αναγνώστη .

Καταρχάς  πρέπει να τονιστεί ότι ο  παραδοσιακός χορός σήμερα μέσα στο αστικό περιβάλλον που ζούμε, είτε το θέλουμε είτε όχι, έχει αλλάξει, γιατί ακριβώς  δεν ζούμε σε παραδοσιακή κοινωνία.
Σήμερα ο χορός αυτός έχει περισσότερο ψυχαγωγικό  και όχι εθιμικό και κοινωνικό χαρακτήρα ,έχει ομογενοποιηθεί, έχουν δημιουργηθεί σύλλογοι και γενικά υπάρχει μια διαφορετική εξέλιξη. Παρόλα  αυτά η χορευτική πρακτική στην κοινωνία που ζούμε περιέχει στοιχεία και των δύο κόσμων(παραδοσιακού-αστικού), πράγμα που συμβαίνει και στους βλαχόφωνους Έλληνες.

Τα Λιβάδια του Πάικου έως το 1944, ήταν ένας από τους ακμαιότερους κτηνοτροφικούς οικισμούς της Μακεδονίας. Κτισμένα πάνω στα υψηλότερα οροπέδια του Πάικου, στα χίλια διακόσια μέτρα υψόμετρο, τα Λιβάδια, πριν τον τελευταίο μεγάλο παγκόσμιο πόλεμο, αποτελούνταν από δυο οικισμούς: τα Μεγάλα Λιβάδια χτισμένα στη βορειοανατολική πλευρά του μεγαλύτερου οροπεδίου,  με οκτακόσια  σπίτια και τέσσερις χιλιάδες κατοίκους, και τα Μικρά Λιβάδια στη νότιο δυτική πλευρά με ογδόντα σπίτια και περίπου τετρακόσιους κατοίκους. Οι κάτοικοι του δίδυμου οικισμού, Ελληνόβλαχοι καταγόμενοι από περιοχές της Άνω Μακεδονίας όπως τη Μοσχόπολη και τη Γράμμουστα αλλά και από τη Πίνδο όπως το Περιβόλι, τη Σαμαρίνα και τα χωριά του Ασπροποτάμου, πρωτοεγκαταστάθηκαν στην περιοχή προς τα τέλη του 18ου αιώνα.