Η μελέτη του παραδοσιακού χορού της κοινότητας Συρράκου, των εξελίξεων που δέχθηκε και του βαθμού ανθεκτικότητας που παρουσίασε μέσα σ' ένα μεταβαλλόμενο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον καθώς επίσης και η συναγωγή σχετικών συμπερασμάτων, αποτέλεσε το αντικείμενο της εργασίας μου αυτής. Τα κοινωνικά σύνολα διαμορφώνουν τη συλλογική τους ταυτότητα με βάση την πολιτισμική τους ιδιαιτερότητα. 0 χορός, και μάλιστα ο παραδοσιακός χορός, ως μία κοινωνική διαδικασία που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά αποτελεί πολιτισμικό στοιχείο και με αυτή την έννοια συμβάλλει στη διαμόρφωση αυτής της ταυτότητας. Μελετάμε λοιπόν το χορό στην κοινότητα Συρράκου με βάση τη χορευτική συνείδηση στο παρελθόν και στο παρόν και τη μορφή του αντίστοιχα και ζητούμε να δούμε, κατά πόσο ο παραδοσιακός χορός μετασχηματίζεται και από θεσμό, που συντελούσε στην ένταξη και τη συμμετοχή του ατόμου στην ευρύτερη κοινωνική ομάδα, γίνεται μέσο διασκέδασης, προσωπικής έκφρασης και προβολής. Διαβάστε online

Ηλίας Σ. Δήμας
Ιωάννινα 1979

Οι ζωγράφοι από τη Σαμαρίνα, βλαχοχώρι των Γρεβενών, ήταν ως τώρα ελάχιστα γνωστοί είτε από δημοσιεύσεις κάποιων κτητορικών επιγραφών ναών στους οποίους είχαν εργαστεί είτε από αναφορές σε γενικά έργα για τη μεταβυζαντινή ζωγραφική είτε από δυσεύρετες δημοσιεύσεις τοπικών λογίων σε περιφερειακά περιοδικά και τοπικές εφημερίδες καθώς και από μια μονογραφία του Κίτσου Μακρή με τίτλο «Οι ζωγράφοι της Σαμαρίνας» (Θεσσαλονίκη 1991).
Βασικό στοιχείο της ενασχόλησης μου με τη μελέτη των Σαμαρινιωτών ζωγράφων, στάθηκε η προσπάθεια διερεύνησης του κατά πόσον η ζωγραφική αυτή στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα – μιας από τις σημαντικότερες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας - συμβάδιζε με τους άλλους τομείς ανάπτυξης του νέου Ελληνισμού.
Ως πεδίο δράσης και συλλογής υλικού επιλέχτηκαν οι παλιότερες σωζόμενες εκκλησίες της Σαμαρίνας, η Αγία Παρασκευή –άλλοτε καθολικό της ομώνυμης Μονής- και ο γειτονικός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, αρχικά αφιερωμένος επίσης στην Αγία Παρασκευή. Προτιμήθηκε έτσι η σε βάθος εξέταση των δύο μνημείων, προκειμένου να διαπιστωθεί η συνέχεια ή όχι της μεγάλης μεταβυζαντινής παράδοσης της ζωγραφικής, τα δυτικά και γενικότερα τα νεωτερικά στοιχεία που υπεισέρχονται και εντάσσονται στα εικονογραφικά προγράμματα των εκκλησιών. Διαβάστε online

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί η πόλη της Πρέβεζας και ιδίως οι αλλαγές που υπέστη στο οικονομικό, οικιστικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο ως συνέπεια της απώλειας του διαμετακομιστικού της ρόλου.
Οι Συρρακιώτες είναι η δεύτερη πληθυσμιακή ομάδα, μετά τους Λευκαδίτες, που αναπτύχθηκαν οικονομικά, πολιτισμικά στην Πρέβεζα μετά το Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μεγάλη σημασία δίνεται στα αίτια που τους οδήγησαν να εγκατασταθούν μόνιμα στην Πρέβεζα. Επίσης, περιγράφεται η αυτονόμηση των τυροκόμων από τους κτηνοτρόφους, τα κονάκια τους και οι οικισμοί που δημιουργήθηκαν με τη μόνιμη εγκατάσταση στην πόλη. Επισημαίνεται η μετάβαση των Συρρακιωτών στη νέα παραγωγική δραστηριότητα, την τοματοκαλλιέργεια, καθώς και οι λόγοι που τους ώθησαν σ' αυτό το άλμα.
Οι Συρρακιώτες δεν είναι βέβαια νεοφερμένοι στην Πρέβεζα. Η βιοτεχνική ακμή του ορεινού χώρου στην Ελλάδα επηρέασε και το Συρράκο, που γνώρισε σημαντική άνθηση στην «κατασκευή διαφόρων ειδών μάλλινων υφασμάτων και τυροκομικών προϊόντων». Το Συρράκο, το οποίο είναι «κωμόπολις της Ηπείρου εν τη περιφέρεια Μαλακασίου» και «κείται ανατολικώς των Ιωαννίνων και εις δεκάωρον απόστασιν επί των απόκρημνων κλιτύων της Πίνδου», εκμεταλλεύθηκε με τον καλύτερο τρόπο τα πολλά πρόβατα που είχε και ανέπτυξε μια αξιοθαύμαστη παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η άνθηση αυτή όμως έφερε τους Συρρακιώτες και στην Πρέβεζα, που ήταν διαμετακομιστικό κέντρο της Ηπείρου. Ήρθαν στην πόλη οι ραφτάδες, μια από τις κοινωνικές ομάδες του Συρράκου. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη μας ότι στη Λάμαρη ξεχείμαζε η άλλη κοινωνική ομάδα του Συρράκου, οι κτηνοτρόφοι, γίνεται κατανοητό πως η ανάπτυξη της τυροκομίας προσέλκυσε όσους Συρρακιώτες ασχολούνταν με το εμπόριο, αφού λόγω καταγωγής είχαν εξασφαλισμένη την προτίμηση των κτηνοτρόφων. Διαβάστε online

H όλη δυναμική του Ελληνοβλάχικου στοιχείου ερμηνεύεται στα πλαίσια της ιδεολογικής συγκρότησης και της εκπαιδευτικής του οργάνωσης, στοιχεία που τελικά καθορίζουν τα χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής του ταυτότητας και οριοθετούν τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις του ελληνικού φρονήματος και της ελληνικής του συνείδησης. Ερμηνεύοντας όλη την παραπάνω συμπεριφορά του παρουσιάστηκε το εθνικό ανάστημα των Ελληνόβλαχων με την αντιστασιακή και εθνεγερτική τους δυναμική στους αγώνες του ελληνικού έθνους, η αντίσταση τους στην εθνολογική και γλωσσική τους αλλοίωση, το εύρος του θρησκευτικού τους φρονήματος, η οργάνωση της ελληνικής τους παιδείας και η όλη πολιτισμική τους δραστηριότητα με την ενεργοποίηση των ελληνόβλαχων λογίων και των μεγάλων εθνικών ευεργετών. Έτσι μελετήθηκε ο συνολικός ελληνοβλαχικός πολιτισμός και παρουσιάστηκε η πολυσήμαντη δραστηριότητά του με μια συγκροτημένη και οργανωμένη πολυθεματική σύνθεση, που καλύπτει την εθνική, κοινωνική, θρησκευτική, εκπαιδευτική, πολιτιστική, πνευματική, οικονομική, εμπορική, επιχειρηματική, επαγγελματική, τεχνική και την καλλιτεχνική δράση των ελληνόβλαχων. Τα θέματα αυτά για πρώτη φορά αναλύθηκαν στο ιστορικό και κοινωνικό τους πλαίσιο, καλύφθηκε με την παρούσα διδακτορική διατριβή το επιστημονικό κενό που υπήρχε στο χώρο αυτό και ερμηνεύτηκε συνολικά η εθνική και κοινωνική διάσταση - προσφορά του ελληνοβλαχικού πληθυσμού στο νεοελληνικό έθνος. Διαβάστε online