Οι ζωγράφοι από τη Σαμαρίνα, βλαχοχώρι των Γρεβενών, ήταν ως τώρα ελάχιστα γνωστοί είτε από δημοσιεύσεις κάποιων κτητορικών επιγραφών ναών στους οποίους είχαν εργαστεί είτε από αναφορές σε γενικά έργα για τη μεταβυζαντινή ζωγραφική είτε από δυσεύρετες δημοσιεύσεις τοπικών λογίων σε περιφερειακά περιοδικά και τοπικές εφημερίδες καθώς και από μια μονογραφία του Κίτσου Μακρή με τίτλο «Οι ζωγράφοι της Σαμαρίνας» (Θεσσαλονίκη 1991).
Βασικό στοιχείο της ενασχόλησης μου με τη μελέτη των Σαμαρινιωτών ζωγράφων, στάθηκε η προσπάθεια διερεύνησης του κατά πόσον η ζωγραφική αυτή στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα – μιας από τις σημαντικότερες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας - συμβάδιζε με τους άλλους τομείς ανάπτυξης του νέου Ελληνισμού.
Ως πεδίο δράσης και συλλογής υλικού επιλέχτηκαν οι παλιότερες σωζόμενες εκκλησίες της Σαμαρίνας, η Αγία Παρασκευή –άλλοτε καθολικό της ομώνυμης Μονής- και ο γειτονικός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, αρχικά αφιερωμένος επίσης στην Αγία Παρασκευή. Προτιμήθηκε έτσι η σε βάθος εξέταση των δύο μνημείων, προκειμένου να διαπιστωθεί η συνέχεια ή όχι της μεγάλης μεταβυζαντινής παράδοσης της ζωγραφικής, τα δυτικά και γενικότερα τα νεωτερικά στοιχεία που υπεισέρχονται και εντάσσονται στα εικονογραφικά προγράμματα των εκκλησιών. Διαβάστε online

Στις σελίδες του μικρού τούτου έργου μας, σκοπό είχαμε να καταδείξουμε ανάγλυφη την περίπτωση του πολύκροτου επεισοδίου της απαγωγής του Έντουαρντ Ρίχτερ. Με το βιβλίο αυτό θα λάβει γνώση ο αναγνώστης για ένα συμβάν που συνετάραξε όχι μόνο το Πανελλήνιο, αλλα και τις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στάθηκε αφορμή στην ακόμη περισσότερο περιπλοκή του ακανθώδη ανατολικού ζητήματος. Εξ'άλλου για τους κατοίκους της γύρω απο τον Όλυμπο περιοχής, παίρνει μεγαλύτερη σημασία η εργασία τούτη, γιατί καταδείχνεται ο ρόλος του μυθικού αυτού βουνού που έπαιξε πάντα, απο την παλιά εποχή της λατρείας του Δωδεκάθεου μέχρι σήμερα. Σαν εργάτης τούτου του πονήματος, θα νοιώσω ιδιαίτερη ικανοποίηση, αν ο αναγνώστης χαρεί τις σελίδες του σαν μια ιστοριούλα του παλιού εκείνου καιρού. Για την συγγραφή της έρευνας αυτής οι δυσχέρειες στάθηκαν τεράστιες. Καθώς προσπαθήσαμε ν' αντλήσουμε στοιχεία απο διάφορες πηγές, δεν σταθήκαμε και τόσο τυχεροί στην εξοικονόμηση αυτών. Μοναδικά βοηθήματα στάθηκαν τα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, της Βιβλιοθήκης της Βουλής, ως και προφορικές παραδόσεις ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα.

Γιάννης Αθ. Αδάμου
Δημοσιογράφος - Λογοτέχνης, Ελασσόνα 1972

H όλη δυναμική του Ελληνοβλάχικου στοιχείου ερμηνεύεται στα πλαίσια της ιδεολογικής συγκρότησης και της εκπαιδευτικής του οργάνωσης, στοιχεία που τελικά καθορίζουν τα χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής του ταυτότητας και οριοθετούν τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις του ελληνικού φρονήματος και της ελληνικής του συνείδησης. Ερμηνεύοντας όλη την παραπάνω συμπεριφορά του παρουσιάστηκε το εθνικό ανάστημα των Ελληνόβλαχων με την αντιστασιακή και εθνεγερτική τους δυναμική στους αγώνες του ελληνικού έθνους, η αντίσταση τους στην εθνολογική και γλωσσική τους αλλοίωση, το εύρος του θρησκευτικού τους φρονήματος, η οργάνωση της ελληνικής τους παιδείας και η όλη πολιτισμική τους δραστηριότητα με την ενεργοποίηση των ελληνόβλαχων λογίων και των μεγάλων εθνικών ευεργετών. Έτσι μελετήθηκε ο συνολικός ελληνοβλαχικός πολιτισμός και παρουσιάστηκε η πολυσήμαντη δραστηριότητά του με μια συγκροτημένη και οργανωμένη πολυθεματική σύνθεση, που καλύπτει την εθνική, κοινωνική, θρησκευτική, εκπαιδευτική, πολιτιστική, πνευματική, οικονομική, εμπορική, επιχειρηματική, επαγγελματική, τεχνική και την καλλιτεχνική δράση των ελληνόβλαχων. Τα θέματα αυτά για πρώτη φορά αναλύθηκαν στο ιστορικό και κοινωνικό τους πλαίσιο, καλύφθηκε με την παρούσα διδακτορική διατριβή το επιστημονικό κενό που υπήρχε στο χώρο αυτό και ερμηνεύτηκε συνολικά η εθνική και κοινωνική διάσταση - προσφορά του ελληνοβλαχικού πληθυσμού στο νεοελληνικό έθνος. Διαβάστε online

Στη διατριβή με θέμα "Τοπωνυμικό Ζαγορίου" εξετάζονται γλωσσικά τα τοπωνύμια Ζαγορίου που χρησιμοποιούνται σήμερα από τους λιγοστούς κατοίκους της περιοχής. Πριν από το κυρίως κεφάλαιο προηγείται το κεφάλαιο της εισαγωγής (σελ. 1-58) όπου δίνονται συνοπτικά πληροφορίες για τη γεωγραφία, την ιστορία, το γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής, όπως επίσης και οι μεθοδολογικές κλπ αρχές με βάση τις οποίες κατατάσσονται τα τοπωνύμια στο κύριο κεφάλαιο της εργασίας, που ακολουθεί. Στο κύριο κεφάλαιο της διατριβής με τίτλο "Γλωσσική εξέταση των τοπωνυμίων του Ζαγορίου" κατατάσσονται και εξετάζονται γλωσσικά στις σελ. 63-970 πάνω απο3.500 τοπωνύμια. Η κατάταξη τους γίνεται σε τρεις κατηγορίες: ελληνόθετα (=ε), ξενόθετα (=ξ) και υβρίδια (=υ). Στις δυο πρώτες κατηγορίες που είναι και οι πολυπληθέστερες κατατάσσονται τα τοπωνύμια ανάλογα με την ελληνική -  ξένη προέλευση των ονοματοθετών. Μέσα σε κάθε μια από τις κατηγορίες αυτές υπάρχουν υποκατηγορίες. Έτσι τα ελληνόθετα τοπωνύμια κατανέμονται σε ελληνικής, λατινικής, σλαβικής, αρομουνικής, αλβανικής, τουρκικής και μικτής προέλευσης, ανάλογα με την ετυμολογική προέλευση του προσηγορικού (γνήσιου ελληνικού δανείου) απ' όπου προήλθε το τοπωνύμιο. Τα ξενόθετα κατανέμονται σε: λατινικά, σλαβικά, αρομουνικά, αλβανικά, και τούρκικα, ανάλογα με την απόδοση τους σε προσηγορικά των ξένων αυτών γλωσσών. Ακολουθεί το κεφάλαιο "γενικές παρατηρήσεις" όπου δίνονται στατιστικοί πίνακες των τοπωνυμίων κάθε κατηγορίας ή υποκατηγορίας, όπως και παρατηρήσεις για την κατανομή και την πυκνότητα των ξενόθετων τοπωνυμίων στο Ζαγόρι. Διαβάστε online