Βιβλιοπαρουσιάσεις

Νταλιάνα.
Επίθετο βλάχικο, χαρισμένο από τον πατέρα στην κόρη του Αλεξάντρα, μια γυναίκα δυνατή, λεβέντισσα, όπως πολλές γυναίκες της υπαίθρου και όχι μόνο, τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα.
Γυναίκες που κόντρα στις σκληρές κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες της νιότης τους ή εξ αιτίας αυτών διαμόρφωσαν γρανιτένιο χαρακτήρα και θέληση ατσάλινη ώστε να υπερβούν την ίδια τους τη φύση και σε πείσμα της τσιγκούνας τύχης τους -πόλεμοι, κοινωνική κριτική, αδυσώπητη ενίοτε, οικονομικές στερήσεις- να μεγαλουργήσουν σε αυτό που ήταν το δικό τους μετερίζι παραδοσιακά, η οικογένεια. Η δημιουργία δεμένων και αγαπημένων πολυπληθών οικογενειών ήταν ο στόχος και η δικαίωση πολλών δυναμικών και ανήσυχων γυναικών τα «σφιχτά», από πολλές απόψεις, εκείνα χρόνια.
Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα χώρο με ιδιαίτερα δύσκολο τρόπο ζωής τουλάχιστον τα πρώτα πενήντα χρόνια του προηγούμενου αιώνα. Ήταν ο τρόπος ζωής κάποιων βλαχόφωνων οικογενειών που, λόγω επαγγέλματος και καιρικών συνθηκών, αναγκάζονταν να μετακινούνται κάθε χρόνο από τα ορεινά, αφιλόξενα το χειμώνα για εκείνους και τα κοπάδια τους, στα πεδινά. Στη διαρκή αυτή «περιπέτεια», οι γυναίκες σύντροφοι και συνοδοιπόροι επωμίζονταν ένα μεγάλο κομμάτι των εργασιών και συμβίωναν τις αναπόφευκτες δυσκολίες.

To Λεύκωμα αυτό είναι αποτέλεσμα μιας επίπονης και δύσκολης προ­σπάθειας. Καρπός της επιθυμίας ενός ανθρώπου να αναδειχθεί ο τόπος που γεννήθηκε και μεγάλωσε.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας και συλλογής επισκέφτηκα όλα τα σπίτια των συγχωριανών μου. Με λύπη μου άκουγα πως σημαντικό φωτογραφικό υλικό, είτε είχε υποστεί τη φθορά από φυσικές καταστροφές, είτε είχε χαθεί ολοσχερώς στη λαίλαπα της φωτιάς κατά τη διάρκεια της Κατοχής ή του Εμφυλίου. Είχα την αίσθηση ότι έδινα μάχη με το χρόνο. Με ενθάρρυνε η πίστη ότι η συλλογή κι η ηλεκτρονική αρχειοθέτηση του υλικού θα συνέβαλε στη διάσωση του πολύπτυχου παρελθόντος της ορεινής μου πατρίδας. Προχώρησα με την πεποίθηση ότι η αξία αυτής της δουλειάς ξεπερνά τη συγκυρία ή την έκδοση ενός λευκώματος κι ότι θα επαυξάνεται με το χρόνο καθώς θα καθίσταται ολοένα και πιο πολύ και για περισσότερους σημείο αναφοράς και μέσο αναζήτησης της πολύπλευρης ιστορίας της Μηλιάς.

    Διάβασα το βιβλίο του Weigand (διαπρεπής Γερμανός ρωμανιστής, βαλκανολόγος, σλαβολόγος, λεξικογράφος, διαλεκτολόγος και εθνολόγος), με τίτλο «Οι Αρωμούνοι(Βλάχοι) ,Τόμος Α, ο χώρος και οι άνθρωποι» σε μετάφραση του γεωγράφου καθηγητή  Thede Kahl .To βιβλίο προλογίζουν το Δ.Σ. του Φιλολογικού ,Ιστορικού, Λογοτεχνικού Συνδέσμου Τρικάλων, ο μεταφραστής και ο έγκριτος  ρωμανιστής βαλκανολόγος Δρ Αχιλλέας Λαζάρου.Μεταφράστηκε στα ελληνικά το 2001 (ενώ είχε γραφτεί το 1895).

    Η συνεχιζόμενη και κλιμακούμενη τελευταία ποικιλότροπη προπαγανδιστική εκστρατεία, η οποία εκπορεύεται  από το εξωτερικό και έχει ως στόχο τους Βλάχους της Ελλάδας χρησιμοποιεί ,όπως παλιά (ρουμάνικη προπαγάνδα), και το βιβλίο  αυτό ως πηγή για την επίτευξη των στόχων της(άποψη του Φ.Ι.Λ.Ο.Σ.). Έτσι καλώς έκανε ο Φ.Ι.Λ.Ο.Σ να εκδώσει το βιβλίο στα ελληνικά  για να ενημερωθεί και το ελληνικό κοινό, να  μελετήσει  και να σχηματίσει  προσωπική άποψη.

«Πήρεν ο Απρίλης δώδεκα κι ο Μάης δεκαπέντε /

βγήκαν οι βλάχοι στα βουνά βγήκαν κι οι βλαχοπούλες /

βγήκαν τα μπούτσκα πρόβατα με τα λαμπρά κουδούνια...»

«Τα καλοκαίρια μου, όταν ήμουν στο Δημοτικό, τα περνούσα στις στάνες, κοντά στους αγέρωχους και περήφανους βοσκούς μας. Ηταν όλοι τους ηλικιωμένοι με σκέψη και μνήμη καθαρή, γιατί η ζωή τους δεν είχε ακόμα επηρεαστεί από την επίδραση του σύγχρονου πολιτισμού. Κάθονταν ώρες πολλές και μου διηγούνταν ιστορίες και παραδόσεις για το χωριό και τα βουνά και εγώ τις κατέγραφα σ' ένα σημειωματάριο».

Μετά τη ζωντανή παράδοση ο Σπύρος Χ. Νταλαούτης «βούτηξε» στα αρχεία της κοινότητας της γενέτειράς του. Μελέτη, σημειώσεις, έρευνα σκληρή. Χειροπιαστό αποτέλεσμα το βιβλίο του «Συρράκο - Τοπωνύμια», τηλ.: 26820-25956, αφιερωμένο στο παραδοσιακό αρχοντοχώρι των Τζουμέρκων, 52 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων στην οροσειρά της Πίνδου, στα 1.200 μέτρα.

Παιχνίδια μιας άλλης εποχής, βγαλμένα από "σκουριασμένες" μνήμες, παιχνίδια αιματηρά, επηρεασμένα από τη βαρβαρότητα του πολέμου, αλλά και παιχνίδια ρομαντικά με ένα τσούρμο πιτσιρικάδων να τρέχει στο άγνωστο κυνηγώντας το όνειρο καβάλα σε ξύλινα άλογα, παίζανε κάποτε τα παιδιά στο Λιβάδι του Ολύμπου. Ήταν η εποχή που τα κορίτσια είχαν για παιχνίδι τις αυτοσχέδιες κούκλες και τα αγόρια μπάλες φτιαγμένες από κουρέλια, τις οποίες κλωτσούσαν ανελέητα. Ήταν οι εποχή που τα κορίτσια παίζανε κουτσό πάνω στο χώμα ή πηδούσανε σχοινάκι, και τα αγόρια έπαιζαν με τις σφεντόνες ή με τους πήλινους βόλους. Ήταν η εποχή που στα παιχνίδια «δούλευε» η ομάδα. Ο πόλεμος που σήμερα παίζουν τα παιδιά στις οθόνες του υπολογιστή, στο μεταπολεμικό Λιβάδι ήταν ένας αιματηρός πετροπόλεμος που ξεκινούσε το καλοκαίρι του Αϊ Γιαννιού και συνεχιζόταν το χειμώνα με το χιονοπόλεμο με χιονομπάλες που έκρυβαν μέσα τους πέτρες. Άλλωστε τι άλλο θα μπορούσαν να παίξουν τα παιδιά που είχαν ζήσει τον πόλεμο;

Καινούργιους τόπους δεν θα βρούμε, δε θα βρούμε άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα μας ακολουθεί.

Στους δρόμους θα γυρνάμε τους ίδιους.

Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάμε και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζουμε

Κωνσταντίνος Καβάφης

Οι άνθρωποι είναι οι μνήμες τους. Α-λήθεια είναι η μη λήθη, δηλαδή η μνήμη μας. Ζούμε σε περίεργες εποχές, όπου η μνήμη τείνει να θεωρηθεί ως κοινωνικό και πολιτικό μειονέκτημα, ενώ η αμνησία χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα για διεργασίες επιβολής και εδραίωσης μιάς νέας τάξης πραγμάτων. Ζούμε μέρες όπου μας θέλουν αμνήμονες, θέλουν στο μυαλό μας να αποτυπώνεται μόνο το εφήμερο, το εύπεπτο, το άκριτο, το εμπορεύσιμο, το αναλώσιμο. Οι μνήμες μας πλέον -και πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε το ταχύτερο δυνατόν όλοι μας- είναι μια μορφή αντίστασης κατά του ευτελούς, του υπερφίαλου. Ουσιαστικά είναι μορφή αντίστασης κατά του ανήθικου.

Οι μνήμες μας επομένως είναι τα αντισώματά μας στην ασθένεια της μεταπρατικής λογικής των πραγμάτων, είναι τα τιμαλφή της ιστορίας μας, είναι η γνώση μας, είναι τελικά οι αλήθειες μας.

Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’, με τα 102 χρόνια ζωής (έτος ιδρύσεως το 1908) και τους χιλιάδες ανθρώπους που πέρασαν από τις γραμμές του, έχει αποκτήσει πλέον μία συλλογική μνήμη, που έχουμε όλοι μας την υποχρέωση και να την διαφυλάξουμε και να την μεταδώσουμε στους νεότερους.