«Η ΓΡΑΜΜΟΥΣΤΑ» Σύντομη ιστορική αναφορά

Πανοραμική Άποψη της Γράμμουστας-Σύλλογος Γραμμουστιάνων "Η Γράμμουστα"Ο ορεινός όγκος του Γράμμου θεωρείται σήμερα σημαντική περιοχή με ιδιαίτερη οικολογική αξία.Το πλούσιο γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής του Γράμμου και η ποικιλία των πετρωμάτων του {ασβεστόλιθος ,ψαμμίτες ,φλύσχης κροκαλοπαγή ,κερατόλιθος κ ά.}σε συνδυασμό με τα άφθονα νερά του Αλιάκμονα και του Σαρανταπόρου δημιουργούν συνθήκες ευνοϊκές για το σχηματισμό πολλών οικοτόπων{δασικοί, λιβαδικοί ,υδροχαρείς}που συντηρούν μεγάλη βιοποικιλότητα.Αποτελεί βιότοπο για απειλούμενα θηλαστικά όπως η αρκούδα και το αγριόγιδο και καταφύγιο για δεκάδες είδη πουλιών.

O οικισμός Γράμμουστα βρίσκεται στην αρχή της ορεινής περιοχής του όρους Πίνδου και ήταν το κέντρο μιας αξιόλογης ομάδας βλάχικων οικισμών. Η απόσταση του οικισμού της Γράμμουστα βρίσκεται περί τα 65 χλμ από την πόλη της Καστοριάς. Ο οικισμός βρίσκεται σε 1450μ. υψόμετρο.Η Κοινοτική περιοχή του Γράμμου αποτελείται από δεκατρία βουνά.. 
Τα αλπικά λιβάδια, οι βοσκότοποι, έχουν έκταση 80 χιλιάδες στρέμματα και είναι από του καλύτερους στη Ελλάδα. Το υψηλότερο σημείο,το οποίο ονομάζεται «Γκιζντόβα» έχει υψόμετρο 2520 μ. απ’ όπου πηγάζουν και ο ποταμός Αλιάκμονας και Σαραντάπορος.Στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα παρουσιάζεται σπάνια βλάστηση με μικτά και φυλλοβόλα δάση.Στην κορυφή του βουνού Σακούλι και σε υψόμετρο 2200 μ. υπάρχει η αλπική λίμνη 5-6 στρεμμάτων η ονομαζόμενη Γκιστόβα που είναι και η ψηλότερη σε όλη την Ελλάδα. Πιο χαμηλά υπάρχει η πηγή «Τριακοσάρα» της οποίας το νερό λέγεται είναι πολύ εύπεπτο –ελαφρύ π.χ η οκά ζυγίζει τριακόσια δράμια.
Ο οικισμός Γράμμουστα κατοικήθηκε από τον 11ο αιώνα χωρίς βέβαια να αποκλείεται παλαιότερη παρουσία του.Περιφεριακοί οικισμοί του ήταν οι: Φούσια, Βέρτενικ Λιβάδι, Πισκοχώρι κ.λ.π.

 Η πολιτεία της Γράμμουστας πρέπει να δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα κατόπιν συνενώσεως των οικισμών και να αποτέλεσε το δεύτερο Μητροπολιτικό κέντρο Βλάχων μετά τη Μοσχόπολη,με πληθυσμό περίπου δεκαπέντε χιλιάδες κατοίκους.Οι κάτοικοι ήταν οργανωμένοι γύρω από τους μεγάλους Τσελιγκάδες των οποίων τα πλούτη από καταγεγραμμένες παλαιότερες προφορικές παραδόσεις παρουσιάζονται μυθικά.Ο χαρακτήρας της οικονομίας της Γράμμουστας ήταν κυρίως κτηνοτροφικός [30-40 χιλιάδες πρόβατα και πολλά μεγάλα φορτηγά-ζώα για τις μεταφορές] ενώ των άλλων οικισμών ήταν βιοτεχνικός και εμπορικός,όπως στο Λιανοτόπι και στον Άγιο Ζαχαρία. Αναφέρεται ότι το 1754 στην Γράμμουστα λειτουργούσε σχολείο εκείνες τις δύσκολες εποχές..Υπήρχαν τρεις εκκλησίες,η εκκλησία της Παναγιάς,της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Γεωργίου.Η πολιτεία δέχτηκε αλλεπάλληλες επιδρομές Τουρκαλβανών μέχρι την καταστροφή της το 1769 λίγο πριν ή λίγο μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης.Μεγάλες πληθυσμιακές έξοδοι ξεκίνησαν από το 1650-1850.

Οι Γραμμουστιάνοι κατέφυγαν στην κεντρική Μακεδονία,στο Αργος Ορεστικό,Χαλκιδική, Ροδόπη, Μοναστήρι, Κρούσοβο, Μεγάροβο, Τέτοβο, Κόσοβο, Καπαόνικ Σερβίας, Βουλγαρία, και αλλού, όπου διέπρεψαν και διαπρέπουν χωρίς να εγκαταλείπουν τα Βλάχικα ήθη και έθιμα. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα η συντριπτική πλειοψηφία των Γραμμουστινών παρέμεινε πιστή στην Ελλάδα και απέκρουσαν τη Ρουμανική προπαγάνδα που ήθελε να εκμεταλλευτεί το Βλαχόφωνο πληθυσμό.Αντιστάθηκαν και κατά των Βουλγάρων κομητατζήδων.Ένας από τους Βλαχόφωνους Μακεδονομάχους,η προσφορά των οποίων υπήρξε σημαντική,ήταν και ο Στέργιος Αργυρίου Χατζόπουλος.Το καλοκαίρι του 1914 στον οικισμό στρατοπέδευσε ο Καπετάν Βάρδας με σώμα αποτελούμενο από δύο χιλιάδες άνδρες,όπου και βοηθήθηκε ποικιλοτρόπως από τους κτηνοτρόφους. Κατόπιν,εισέβαλε στη Βόρειο Ήπειρο και την απελευθέρωσε.Ο οικισμός της Γράμμουστας παρ΄όλες τις καταστροφές που υπέστη παρέμεινε μέχρι το τέλος του εμφυλίου πολέμου[1946-49].Από το 1952 κι έπειτα τα κοπάδια ανηφόρισαν και πάλι στο Γράμμο και σιγά-σιγά οι κάτοικοι εγκαθίστανται.Χτίζεται το Κοινοτικό κατάστημα,το τυροκομείο,τα γεφύρια,γίνεται η τηλεφωνική σύνδεση,ξεκινά η διάνοιξη αμαξιτής οδού και ολοκληρώνεται το 1966.Από το 1974 η κτηνοτροφία χρόνο με το χρόνο εγκαταλείπεται.Με το σχέδιο Καποδίστριας,περί συνένωσης Δήμων και Κοινοτήτων,η Κοινότητα Γράμμου [από το έτος ιδρύσεώς της,1927] παρέμεινε ανεξάρτητη. 

Η περιοχή του Γράμμου παρουσιάζει όχι μόνο σημαντικό ιστορικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον αλλά και αποτελεί ιδιαίτερο φυσικό κεφάλαιο για την Ελλάδα εξαιτίας της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας που συντηρεί.


Ανδρομάχη Πισιώτη Αδάμ
Πρόεδρος
Συλλόγου Γραμουστιάνων
« Η ΓΡΑΜΜΟΥΣΤΑ»
Αργους Ορεστικού


Κοίμηση της Θεοτόκου

Αναζήτηση