Τον περασμένο Ιούλιο επισκέφτηκα το Συρράκο μαζί με δυο κοινωνιολόγους που πριν τριάντα χρόνια είχαν κάνει εκεί μια έρευνα.
Περιηγήσεις
Ενα κομμάτι της Πίνδου το αποτελούν τ' Ασπροποταμίτικα χωριά, που βρίσκονται τοποθετημένα στις πλαγιές και χαραδρώσεις των πρώτων πηγών του άνω ρου του Αχελώου, του κοινώς λεγάμενου Ασπροπόταμου ή απλώς Ασπρου.
Η περιέργεια να δεις πίσω από την κουρτίνα. Ιδίως όταν η κουρτίνα αφήνει χάσματα από όπου περνούν μνήμες, ακούσματα, ονόματα οικεία, δικά σου. Και ακόμη περισσότερο όταν το δίχτυ της ζωής σε δένει με την άλλη πλευρά. Να δεις, να ακούσεις, να σκεφθείς έξω από τα στερεότυπα της μαζικής εκδρομής - επιδρομής. Μοναχική πορεία σε τόπους έρημους και πολυσύχναστους για να ακούσεις το ψιθύρισμα του Ελληνικού· και να γευθείς το κοινό του τόπου και των ανθρώπων που βρίσκεται χωμένο άλλοτε βαθιά και άλλοτε μόλις κάτω από την επιφάνεια. Βόλτα στις γειτονιές από την άλλη πλευρά των συνόρων μας. Στο κομμάτι της γης που άλλοι το λένε Νοτιοανατολική Ευρώπη και άλλοι Βαλκάνια.
Από την Οχρίδα στο Μοναστήρι, 70 χλμ., ο άνετος δρόμος ακολουθεί πιστά την Εγνατία οδό. Εμείς όμως κάναμε κύκλο για να περάσουμε το βουνό Γκαλίσιτσα και να συναντήσουμε τον διεθνή δρόμο στο Ρέζεν. Προχωρήσαμε λοιπόν νότια στις όχθες της λίμνης ως το χωριό Τραπέϊτσε (Τραπεζίτσα). Ανεβήκαμε τη στενή άσφαλτο μέσα από τις οξυές και τις βαλανιδιές στις απότομες πλαγιές του βουνού.
Ετοιμαστείτε για... ανελέητο κλωθογύρισμα. Ο δρόμος κουλουριάζεται σαν φίδι μέσα σε φαράγγια, πυκνόφυτα δάση και απόκρημνες πλαγιές. Με αφετηρία την Καλαμπάκα, η περιπέτεια ξεκινά από τα χωριά του Ασπροπόταμου και κορυφώνεται στον αυχένα του Μπάρου, σ' ένα από τα λιγοστά προσβάσιμα ορεινά «περάσματα» από τη Θεσσαλία στην Hπειρο, από τα βλαχοχώρια των Τρικάλων στα χωριά των Τζουμέρκων.
Mέσα στην καρδιά της Πίνδου, σε σημείο όπου η πολύκορφη Κακαρδίτσα σμίγει με το βουνό Περιστέρι, βρίσκεται ένα από τα πλέον δύσβατα περάσματα της Πίνδου γνωστό για τις τρομερές χιονοθύελλες που ξεσπούν απροειδοποίητα ακόμη και την άνοιξη.
Η ορεινή διάβαση του Μπάρου ήταν γνωστή εδώ και αιώνες στα καραβάνια των κυρατζήδων (αγωγιατών) που μετέφεραν ανθρώπους και εμπορεύματα στα δυσπρόσιτα χωριά, αλλά και στους τσελιγκάδες της Πίνδου που κάθε άνοιξη ανέβαζαν τα κοπάδια τους από τα χειμαδιά της Θεσσαλίας, ψηλά στα αλπικά λιβάδια για να βοσκήσουν ελευθέρα όλο το καλοκαίρι. Τότε ήταν μια εποχή που τα κορφοβούνια της Κεντρικής Πίνδου και οι κοινότητες που ρίζωναν στις πλαγιές της, έσφυζαν από ζωή.