Είναι πραγματικά σπάνιο πράγμα, μια επιστημονική μελέτη γραμμένη πριν από σχεδόν εβδομήντα χρόνια, να εξακολουθεί και σήμερα να διατηρεί αμείωτη τη σημασία και την επικαιρότητά της.
Βιβλιοπαρουσιάσεις
Ο C. Fauriel, περνώντας στις αρχές του 19ου αιώνα από το Μέτσοβο, καταγράφει με αρκετή παραστατικότητα μία επικήδεια θρηνητική παράσταση.
Η γενιά μου είναι η τελευταία που γνωρίζει και μιλάει τη βλάχικη γλώσσα. Στους τελευταίους αιώνες μεταδίδεται μόνο προφορικά, με αποτέλεσμα αυτή να οδηγείται σε αφανισμό και να καταπίνεται από τη λησμονιά.
Το παρόν Ελληνο-βλάχικο λεξικό περιέχει περί τις 5.000 λήμματα (= λέξεις προς ερμηνεία). Οι λέξεις με ελληνική ρίζα αποτελούν την πλειονότητα στη βλαχική γλώσσα, δείγμα αδιάψευστο της ελληνικότητας των Βλαχοφώνων.
Ο τόμος περιλαμβάνει κείμενα των αειμνήστων Στέργιου Ζ. Παπαγεωργίου και Βασίλη Βήκα, όπως και του Ζήση Μότσιου, φοιτητών του ιδρυτού της Ελληνικής Λαογραφίας Νικολάου Πολίτη (1852-1921), με θέμα τα έθιμα του γάμου στους Βλάχους. Τα τρία κείμενα αποτελούν πρωτογενείς λαογραφικές καταγραφές.
Ο τίτλος της ποιητικής συλλογής του Νίκου Φαρίνα «κόρλου μάρι», με τη ζωντανή αυτή απεικόνιση του τρανού χορού και τον λεπτομερή σχεδιασμό και συνάμα η καλαισθησία του εξωφύλλου, μας παραπέμπει νοερά στην εποχή που ο μεγάλος χορός, πραγματοποιούνταν στα Μεγάλα Λιβάδια «τι Σουμ Κέτρου», στη γιορτή των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Ακόμη και στο Λεύκωμα που εξέδωσαν οι επίγονοι Μοναστηριώτες της Νέας Υόρκης, για τη χοροεσπερίδα της «Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος» τους, το Σάββατο της 24ης Νοεμβρίου 1945, ο τίτλος επαναλαμβάνει τη γνωστή διάκριση: «Τα Βιτώλια» αφενός, οι «Μοναστηριώται και Πέριξ» αφετέρου.