Στα τέλη του 16ου αιώνα εγκαταστάθηκαν οι Βλάχοι στην περιοχή του Ν. Σερρών. Πρώτα εγκαθίστανται σε Τζουμαγιά, Άνω Πορρόια, και Ράμνα, όπου ενσωματώνονται με την ντόπια αστική τάξη.

Άηντιτσι σ’ αντουτσέμου αμίντι άνιε ατσέγι τιρκούτσιε / γιου κιντά κιντέζιε ριμένιε ατσέγι βρούτσιε.
Ελάτε να θυμηθούμε τα περασμένα χρόνια / όταν τραγουδούσαν οι τραγουδοποιοί, οι αγαπημένοι Βλάχοι.

Με πλούσιες κι ελπιδοφόρες εμπειρίες από τις επαφές με την Ομογένεια και από την ομογενειακή ζωή επέστρεψε η ελληνική αποστολή της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας από το ταξίδι της στο Τορόντο του Καναδά, όπου πραγματοποιήθηκε η 3η Συνδιάσκεψη της Αμφικτιονίας.
Οι εργασίες της 3ης Συνδιάσκεψης έλαβαν χώρα στο Metropolitan Centre του Τορόντο τη Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2012 με τη συμμετοχή της Ένωσης Βλάχων Ελλάδος Καναδά, του Συλλόγου Μηλιάς Μετσόβου Τορόντο, μεγάλου αριθμού ομογενών και της ελληνικής αποστολής.

Όταν γύρω στα 1770 ξέσπασε το κίνημα των Ορλωφικών, τα βλαχοχώρια  του Ασπροποτάμου βρίσκονταν σε μία πορεία ανάπτυξης, όπως κι άλλες ορεινές και προνομιούχες,  για τα τότε δεδομένα περιοχές της Ελλάδας. Από τότε και μέχρι τα 1832 και τη δημιουργία  του πρώτου ελληνικού κράτους, για περισσότερες από δύο γενιές, μία σειρά από δύσκολες κι αξεπέραστες καταστάσεις ήρθαν να αποδυναμώσουν, σταδιακά, και τελικά να εξαφανίσουν σχεδόν ολοκληρωτικά τις συνθήκες για  μεγαλύτερη πρόοδο.